Tác Dụng Phụ Của Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp Không Thể Bỏ Qua

Thuốc tránh thai khẩn cấp (emergency contraceptive pill) là “cứu cánh” cho nhiều phụ nữ sau quan hệ không an toàn hoặc thất bại của các biện pháp tránh thai thông thường. Tuy nhiên, đây không phải là giải pháp lâu dài, bởi tác dụng phụ của thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và nội tiết tố nếu lạm dụng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ phân tích chi tiết các tác dụng phụ thường gặp, những biến chứng cần cảnh giác, và đặc biệt là cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp an toàn, đúng cách để bảo vệ sức khỏe phụ nữ.

Bạn có thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp không?

1. Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì? Hoạt động ra sao?

1.1. Định nghĩa thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc tránh thai khẩn cấp là dạng thuốc nội tiết dùng sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ, nhằm ngăn cản quá trình rụng trứng, thụ tinh hoặc làm tổ của trứng đã thụ tinh.

Có 2 loại phổ biến:

• Loại chứa Levonorgestrel (liều 1 viên hoặc 2 viên): uống càng sớm càng hiệu quả.

• Loại chứa Ulipristal acetate (Ella): hiệu quả kéo dài đến 5 ngày sau quan hệ.

1.2. Cơ chế hoạt động

• Ngăn cản hoặc trì hoãn quá trình rụng trứng.

• Làm thay đổi niêm mạc tử cung, khiến trứng khó làm tổ.

• Không có tác dụng phá thai, vì không gây ảnh hưởng đến thai đã làm tổ.

2. Tác Dụng Phụ Của Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp Không Thể Bỏ Qua

Dưới đây là một số tác dụng phụ thường gặp của thuốc tránh thai khẩn cấp:

2.1. Rối Loạn Kinh Nguyệt

Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất. Biểu hiện bao gồm:

• Kinh nguyệt đến sớm hoặc trễ hơn bình thường

• Chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn

• Ra máu giữa chu kỳ

Sự thay đổi hormone đột ngột khiến hệ nội tiết bị rối loạn, ảnh hưởng đến chu kỳ sinh lý tự nhiên.

2.2. Buồn Nôn, Nôn Mửa

Từ 20-30% người dùng có thể cảm thấy buồn nôn trong vòng 24 giờ sau khi uống thuốc. Một số người có thể bị nôn ngay sau khi uống, làm giảm hiệu quả của thuốc. Trong trường hợp này, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn uống lại.

2.3. Đau Đầu Và Hoa Mắt

Sự thay đổi hormone có thể ảnh hưởng đến thần kinh trung ương, gây ra:

• Đau đầu âm ỉ

• Choáng váng, chóng mặt

• Mất tập trung

Những triệu chứng này thường nhẹ và tự khỏi, nhưng nếu kéo dài cần đi khám.

2.4. Đau Ngực

Một số phụ nữ có thể cảm thấy căng tức ngực, đau nhức vùng vú do hormone estrogen tăng cao. Đây là dấu hiệu tạm thời và sẽ mất đi sau vài ngày.

2.5. Mệt Mỏi Và Thay Đổi Tâm Trạng

Một số người dùng có thể cảm thấy:

• Mệt mỏi kéo dài

• Cảm xúc thất thường, dễ cáu gắt, trầm cảm nhẹ

Nguyên nhân là do nội tiết tố nữ thay đổi, ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh.

2.6. Đau Bụng Dưới Hoặc Chuột Rút

Hormone trong thuốc có thể kích thích tử cung co bóp nhẹ, gây cảm giác đau nhẹ vùng bụng dưới. Nếu tình trạng đau dữ dội hoặc kéo dài, cần kiểm tra để loại trừ khả năng mang thai ngoài tử cung.

Những tác dụng phụ thường gặp của thuốc tránh thai khẩn cấp

3. Tác Hại Lâu Dài Của Việc Lạm Dụng Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp

3.1. Gây Vô Sinh

Việc sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thường xuyên (trên 2 lần/tháng hoặc nhiều chu kỳ liên tiếp) có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản do:

• Rối loạn nội tiết tố kéo dài

• Niêm mạc tử cung bị mỏng

• Ức chế rụng trứng

Theo nhiều nghiên cứu, nếu dùng thuốc quá mức, nguy cơ vô sinh thứ phát tăng cao.

3.2. Tăng Nguy Cơ Thai Ngoài Tử Cung

Do thuốc làm thay đổi lớp nội mạc tử cung, trứng đã thụ tinh có thể không thể bám vào tử cung mà di chuyển và làm tổ ở nơi khác như vòi trứng, gây thai ngoài tử cung – một tình trạng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng.

3.3. Gây Rối Loạn Nội Tiết Tố Dài Hạn

Hormone tổng hợp có trong thuốc tránh thai khẩn cấp nếu sử dụng thường xuyên sẽ gây:

• Mụn trứng cá

• Rụng tóc

• Thừa cân, béo bụng

• Giảm ham muốn tình dục

4. Những Điều Nên Biết Trước Khi Dùng Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp

4.1. Thuốc Không Có Tác Dụng Tránh Thai 100%

Hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp giảm dần theo thời gian sau khi quan hệ:

• Trong vòng 24 giờ: hiệu quả khoảng 95%

• Từ 24 – 48 giờ: khoảng 85%

• Từ 48 – 72 giờ: khoảng 58%

Vì vậy, nên uống thuốc càng sớm càng tốt sau khi quan hệ.

4.2. Không Nên Dùng Thường Xuyên

Không dùng thuốc như biện pháp ngừa thai chính. Nếu có nhu cầu tránh thai thường xuyên, nên dùng các phương pháp an toàn hơn như:

• Bao cao su

• Thuốc tránh thai hàng ngày

• Đặt vòng tránh thai

4.3. Không Bảo Vệ Trước Bệnh Lây Qua Đường Tình Dục

Thuốc tránh thai khẩn cấp không có khả năng phòng ngừa các bệnh như HIV, HPV, lậu, giang mai,... nên không thay thế được bao cao su trong các mối quan hệ không an toàn.

Thuốc tránh thai khẩn cấp không thể bảo vệ bạn khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục

5. Ai Không Nên Dùng Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp?

Những đối tượng sau cần thận trọng hoặc tránh sử dụng:

• Người bị rối loạn đông máu

• Người có tiền sử ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung

• Người bị bệnh gan nặng

• Phụ nữ đang cho con bú (cần hỏi ý kiến bác sĩ)

6. Cách dùng thuốc tránh thai khẩn cấp đúng và an toàn

6.1. Uống đúng thời điểm

• Trong vòng 72 giờ sau quan hệ là tốt nhất (với Levonorgestrel).

• Ulipristal acetate: có thể dùng trong 120 giờ (5 ngày), nhưng hiệu quả giảm dần theo thời gian.

6.2. Không dùng thay cho biện pháp tránh thai thường xuyên

• Không dùng quá 2 lần/tháng.

• Nếu cần tránh thai thường xuyên, nên chuyển sang:

  • Thuốc tránh thai hằng ngày

  • Bao cao su

  • Que cấy, vòng tránh thai

6.3. Theo dõi cơ thể sau khi uống thuốc

• Ghi chú lại ngày kinh, triệu chứng.

• Nếu có biểu hiện bất thường hoặc lo lắng, nên gặp bác sĩ chuyên khoa sản phụ khoa.

7. Làm Gì Khi Bị Tác Dụng Phụ Sau Khi Uống Thuốc?

• Buồn nôn kéo dài: Uống thuốc chống nôn, ăn thức ăn dễ tiêu

• Kinh nguyệt bất thường quá 2 chu kỳ: Cần đi khám phụ khoa

• Đau bụng dữ dội: Kiểm tra nguy cơ mang thai ngoài tử cung

• Trễ kinh >7 ngày: Nên thử que hoặc siêu âm kiểm tra

8. Gợi Ý Cách Tránh Thai An Toàn Và Hiệu Quả Hơn

Để tránh lệ thuộc vào thuốc tránh thai khẩn cấp và hạn chế tác dụng phụ, bạn nên:

• Dùng bao cao su: Hiệu quả và phòng ngừa bệnh lây nhiễm

• Thuốc tránh thai hàng ngày: Ổn định nội tiết, hiệu quả cao

• Đặt vòng tránh thai: Dùng lâu dài, ít tác dụng phụ

• Cấy que tránh thai hoặc đặt vòng nội tiết (dành cho người có kế hoạch lâu dài)

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị phụ nữ sau khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp nên cân nhắc phương pháp tránh thai dài hạn và ổn định, ví dụ như IUD hoặc biện pháp tránh thai hàng ngày [WHO] 

Để hạn chế các tác dụng phụ nguy hiểm, hãy lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp và lâu dài hơn thay vì lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp

9. Nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thế nào để không hại sức khỏe?

Theo các bác sĩ sản phụ khoa:

• Không nên lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp như biện pháp chính để ngừa thai.

• Chỉ dùng trong các trường hợp bất khả kháng như: rách bao, quên uống thuốc tránh thai hằng ngày, quan hệ không an toàn.

• Nên kết hợp với tư vấn chuyên môn nếu cần dùng thường xuyên.

10. Câu hỏi thường gặp về tác dụng phụ của thuốc tránh thai khẩn cấp

10.1. Uống thuốc tránh thai khẩn cấp bị trễ kinh có thai không?

Có thể. Trễ kinh là tác dụng phụ phổ biến, nhưng nếu trễ trên 7 ngày, hãy thử thai sớm.

10.2. Dùng thuốc tránh thai khẩn cấp nhiều lần có sao không?

Có. Dù có thể ngừa thai, nhưng tăng nguy cơ rối loạn nội tiết, chu kỳ kinh, mệt mỏi và suy giảm khả năng sinh sản.

10.3. Có phải uống thuốc xong là 100% không có thai?

Không. Hiệu quả dao động từ 75% - 95%, tùy vào thời điểm uống sau quan hệ. Uống càng sớm càng tốt.

Kết luận: Biết rõ để bảo vệ sức khỏe sinh sản của bạn

Thuốc tránh thai khẩn cấp là công cụ hữu hiệu trong các tình huống khẩn cấp, nhưng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến nội tiết và sức khỏe sinh sản nếu dùng không đúng cách.

Để tránh những hệ lụy không mong muốn, bạn nên:

• Hiểu rõ tác dụng phụ

• Chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết

• Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường hoặc cần tư vấn biện pháp tránh thai an toàn hơn.