Vitamin B8 (Inositol): Công Dụng, Cách Dùng Và Tác Dụng Với Sức Khỏe

Vitamin B8, còn được gọi là Inositol, là một hợp chất thuộc nhóm vitamin B phức hợp, có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý như hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh, cải thiện tâm trạng, điều hòa đường huyết và hỗ trợ sức khỏe làn da. Mặc dù không phải là vitamin thiết yếu theo định nghĩa cổ điển (vì cơ thể có thể tự tổng hợp một phần), nhưng việc bổ sung đầy đủ Vitamin B8 từ thực phẩm hoặc qua các sản phẩm bổ sung là rất cần thiết, đặc biệt trong những tình huống thiếu hụt hoặc rối loạn chuyển hóa.

Hiện nay, Vitamin B8 đang được quan tâm nhiều hơn không chỉ trong y học lâm sàng mà còn trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tinh thần, sinh sản và làn da. Tuy nhiên, tại Việt Nam, kiến thức về loại vitamin này vẫn còn khá hạn chế. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về công dụng, liều dùng, dấu hiệu thiếu hụt và cách bổ sung Vitamin B8 hiệu quả, từ đó tối ưu sức khỏe toàn diện.

1. Vitamin B8 là gì?

Vitamin B8, còn gọi là Inositol, là một chất giống vitamin thuộc nhóm vitamin B, tan trong nước. Dù không được phân loại chính thức là vitamin vì cơ thể có thể tự tổng hợp một phần, nhưng inositol vẫn đóng vai trò như một vi chất thiết yếu trong hàng loạt chức năng sinh lý quan trọng.

Vitamin B8 có mặt trong màng tế bào và tham gia vào hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh, hormon, chuyển hóa chất béo và chức năng sinh sản. Do đó, inositol thường được ứng dụng trong hỗ trợ giảm lo âu, trầm cảm, điều trị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), kháng insulin và mất cân bằng hormon.

2. Các dạng chính của Vitamin B8

Inositol tồn tại dưới nhiều dạng (isomers), trong đó hai dạng phổ biến nhất là:

• Myo-inositol: dạng chiếm ưu thế trong cơ thể (~90%)

• D-chiro-inositol: dạng chuyển hóa từ Myo-inositol, liên quan đến chuyển hóa glucose và tín hiệu insulin

Nhiều sản phẩm bổ sung hiện nay chứa sự kết hợp giữa Myo-inositol và D-chiro-inositol, đặc biệt dành cho phụ nữ bị PCOS hoặc người kháng insulin.

Cấu trúc hóa học của chín đồng phân inositol. Myo-inositol và D-chiro-inositol là những đồng phân phổ biến nhất của inositol

3. Công dụng nổi bật của Vitamin B8 (Inositol)

3.1. Hỗ trợ sức khỏe tâm thần, giảm lo âu và trầm cảm

Inositol giúp điều hòa serotonin, dopamine và GABA – những chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến tâm trạng, cảm xúc và giấc ngủ.

Nghiên cứu cho thấy inositol có thể:

• Giảm lo âu, hoảng loạn, OCD (rối loạn ám ảnh cưỡng chế)

• Cải thiện triệu chứng trầm cảm nhẹ đến trung bình

• Cân bằng hoạt động hệ thần kinh trung ương

Một nghiên cứu năm 2001 công bố trên Journal of Clinical Psychopharmacology ghi nhận: Inositol liều 12g/ngày có hiệu quả tương đương thuốc chống trầm cảm fluvoxamine ở bệnh nhân OCD.

3.2. Cân bằng nội tiết tố nữ, hỗ trợ PCOS

PCOS (Hội chứng buồng trứng đa nang) là rối loạn nội tiết phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, gây ra các triệu chứng như:

• Rối loạn kinh nguyệt

• Tăng cân khó kiểm soát

• Nổi mụn, rậm lông

• Kháng insulin

Myo-inositol và D-chiro-inositol giúp cải thiện PCOS bằng cách:

• Giảm kháng insulin

• Cân bằng hormon LH và FSH

• Tăng rụng trứng tự nhiên

• Hỗ trợ khả năng mang thai

Nhiều bác sĩ hiện sử dụng inositol như liệu pháp bổ trợ tự nhiên cho PCOS, nhất là với người mong muốn mang thai.

3.3. Hỗ trợ kiểm soát đường huyết và kháng insulin

Inositol tăng độ nhạy insulin ở tế bào, từ đó hỗ trợ:

• Ổn định đường huyết

• Giảm nguy cơ tiểu đường type 2

• Giảm nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ (GDM)

• Giảm tích mỡ nội tạng

Nghiên cứu tại Diabetes & Metabolism Journal ghi nhận: Myo-inositol cải thiện độ nhạy insulin ở người bị hội chứng chuyển hóa và phụ nữ PCOS.

3.4. Cải thiện sức khỏe sinh sản

Không chỉ phụ nữ, nam giới cũng có thể hưởng lợi từ việc bổ sung inositol, nhất là người có vấn đề về tinh trùng và khả năng sinh sản.

Inositol có thể:

• Tăng chất lượng tinh trùng (số lượng, độ di động, hình thái)

• Giảm stress oxy hóa ở tinh hoàn

• Tăng tỷ lệ thụ tinh tự nhiên hoặc IVF

3.5. Giúp kiểm soát cân nặng

Vitamin B8 hỗ trợ kiểm soát cân nặng thông qua:

• Tăng chuyển hóa chất béo

• Cải thiện tín hiệu insulin

• Giảm cảm giác thèm ăn carbohydrate ở người kháng insulin

Một số liệu trình giảm cân có bổ sung inositol kết hợp với chromium, vitamin D3 và Omega-3 để tăng hiệu quả.

3.6. Tác dụng đối với làn da

Thông qua việc cân bằng hormon, inositol giúp:

• Giảm mụn nội tiết, đặc biệt ở phụ nữ PCOS

• Giảm tiết dầu, hỗ trợ da sáng mịn

• Hạn chế nổi mụn do rối loạn nội tiết trong chu kỳ kinh nguyệt

Công dụng của Vitamin B8 - Inositol

4. Liều dùng Vitamin B8 theo khuyến nghị

Không có RDA (liều khuyến nghị chính thức) cho vitamin B8, nhưng các nghiên cứu sử dụng các mức sau:

Tỉ lệ Myo-inositol : D-chiro-inositol thường dùng là 40:1, tương ứng với công thức sinh lý tự nhiên trong dịch nang trứng phụ nữ.

5. Thiếu hụt Vitamin B8: Dấu hiệu và nguyên nhân

5.1. Nguyên nhân thiếu hụt:

• Dùng nhiều caffein (ức chế hấp thu inositol)

• Chế độ ăn quá tinh chế, ít chất xơ

• Dùng kháng sinh dài hạn

• Sử dụng lithium hoặc thuốc chống trầm cảm

• Rối loạn ruột hoặc kém hấp thu

5.2. Dấu hiệu thiếu hụt:

• Lo lắng, trầm cảm

• Rối loạn ngủ, dễ cáu gắt

• Mất cân bằng hormon

• Mụn trứng cá tăng nhiều

• Rối loạn kinh nguyệt

• Tăng cân nhanh, khó kiểm soát

6. Nguồn thực phẩm giàu Vitamin B8

Inositol có trong nhiều thực phẩm tự nhiên, đặc biệt là:

Lưu ý: Inositol dễ mất đi trong quá trình nấu nướng ở nhiệt độ cao, do đó ăn tươi hoặc hấp nhẹ là cách giữ inositol tốt nhất.

7. Đối tượng nên bổ sung Vitamin B8

• Phụ nữ PCOS có rối loạn kinh nguyệt, khó mang thai

• Người lo âu, trầm cảm nhẹ đến trung bình

• Người kháng insulin, tiền đái tháo đường

• Nam giới hiếm muộn do chất lượng tinh trùng kém

• Người bị mụn nội tiết kéo dài

• Người thừa cân, rối loạn chuyển hóa

8. Cách chọn thực phẩm chức năng chứa Vitamin B8

8.1. Tiêu chí chọn lựa:

• Ghi rõ loại inositol (myo- hoặc D-chiro)

• Tỷ lệ chuẩn Myo-inositol : D-chiro-inositol = 40:1

• Có nguồn gốc rõ ràng, ưu tiên sản phẩm đạt GMP, ISO, FDA hoặc CE

• Không chứa chất tạo màu, tạo mùi nhân tạo

8.2. Dạng phổ biến:

• Viên nang (500 – 1000 mg/viên)

• Gói bột hòa tan (thường dễ hấp thu hơn)

• Dạng phối hợp với axit folic, melatonin hoặc chromium

8.3. Gợi ý sản phẩm chứa Vitamin B8 (Inositol) uy tín

Một số thực phẩm chức năng đáng tham khảo:

• Ovasitol (Thorne) – dạng bột, tỷ lệ chuẩn 40:1 giữa Myo- và D-Chiro Inositol, không chất tạo màu/mùi, đạt tiêu chuẩn NSF & GMP.

• Inofolic Combi – dạng gói, kết hợp Myo-inositol và axit folic, phổ biến cho người gặp vấn đề rối loạn nội tiết tố nữ.

• Myo-Inositol + D-Chiro by Wholesome Story – viên nang, tỷ lệ 40:1, sản xuất tại Mỹ, không chứa gluten hay phụ gia nhân tạo.

• Fairhaven Health Myo-Inositol For Women And Men - Dạng viên nang, không chứa chất tạo màu, tạo mùi, phù hợp với người ăn chay. Sản phẩm đạt tiêu chuẩn GMP và được tin dùng rộng rãi tại nhiều quốc gia.

Thực phẩm chức năng Fairhaven Health Myo-Inositol For Women And Men giúp tăng khả năng thụ thai tự nhiên cho cả nam và nữ

9. Tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng Vitamin B8

Inositol an toàn với hầu hết người dùng, nhưng liều cao >12g/ngày có thể gây:

• Buồn nôn nhẹ

• Đầy bụng, tiêu chảy

• Chóng mặt (hiếm gặp)

Lưu ý:

• Không dùng đồng thời với lithium trừ khi có chỉ định y khoa

• Nên uống sau ăn sáng để tăng hấp thu

• Người mang thai cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng liều cao

• Không tự ý dùng inositol để thay thế thuốc điều trị rối loạn tâm thần

10. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

10.1. Vitamin B8 có phải là thuốc trị lo âu?

Không. Vitamin B8 không phải thuốc, nhưng có thể hỗ trợ cải thiện triệu chứng lo âu nhẹ đến trung bình nhờ điều hòa serotonin và GABA. Có thể dùng song song với liệu pháp tâm lý, dinh dưỡng, thể thao.

10.2. Dùng inositol bao lâu thì thấy hiệu quả?

Tùy mục tiêu sử dụng:

• Với PCOS: 2–3 tháng để điều hòa kinh nguyệt

• Với lo âu: cải thiện sau 4–6 tuần

• Với mụn nội tiết: 6–12 tuần

10.3. Inositol có gây tăng cân không?

Không. Ngược lại, inositol hỗ trợ giảm cân ở người kháng insulin, giúp tăng chuyển hóa và kiểm soát cơn thèm ăn.

10.4. Trẻ em có dùng được vitamin B8 không?

Inositol có mặt trong sữa mẹ và một số sữa công thức. Trẻ em trên 12 tuổi có thể dùng liều nhỏ 500–1000 mg/ngày, nhưng nên có chỉ định từ bác sĩ nhi khoa.

10.5. Có thể dùng inositol lâu dài không?

Có. Inositol là chất an toàn và có thể dùng lâu dài nếu có nhu cầu thực sự, như trong PCOS, mất ngủ, rối loạn thần kinh hoặc chuyển hóa. Tuy nhiên, nên định kỳ đánh giá lại hiệu quả và sự cần thiết.

Kết luận

Vitamin B8 (Inositol) tuy không phổ biến như các vitamin khác nhưng lại đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sức khỏe thần kinh, chuyển hóa, sinh sản và nội tiết tố. Dù cơ thể có thể tổng hợp một phần, nhiều người hiện đại vẫn có nguy cơ thiếu hụt do stress, chế độ ăn kém chất lượng hoặc dùng thuốc dài ngày.

Bổ sung inositol đúng cách – từ thực phẩm hoặc viên uống – có thể giúp cải thiện tâm trạng, kinh nguyệt, da, tóc và khả năng sinh sản, đặc biệt ở phụ nữ bị PCOS. Hãy tham khảo chuyên gia dinh dưỡng để lựa chọn sản phẩm phù hợp và sử dụng an toàn, hiệu quả.