Hội Chứng Mallory-Weiss Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Nôn ra máu là một trong những triệu chứng khiến nhiều người hoang mang và lo lắng, bởi nó thường liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng của đường tiêu hóa. Trong đó, hội chứng Mallory-Weiss là một nguyên nhân phổ biến nhưng ít người biết đến. Tình trạng này xảy ra khi niêm mạc ở chỗ nối giữa thực quản và dạ dày bị rách, dẫn đến chảy máu tiêu hóa trên.

Dù nghe có vẻ nguy hiểm, nhưng nếu được phát hiện sớm và xử trí đúng, người bệnh hội chứng Mallory-Weiss thường hồi phục hoàn toàn mà không để lại biến chứng. Vậy hội chứng Mallory-Weiss là gì, vì sao xảy ra, triệu chứng ra sao và điều trị thế nào để an toàn nhất? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Cùng tìm hiểu hội chứng Mallory-Weiss là gì?

1. Hội chứng Mallory-Weiss là gì?

Hội chứng Mallory-Weiss (Mallory-Weiss syndrome) là tình trạng rách niêm mạc hoặc lớp dưới niêm mạc ở vùng nối giữa thực quản và dạ dày, gây ra chảy máu tiêu hóa trên. Vết rách này thường xuất hiện sau các cơn nôn, buồn nôn hoặc ho mạnh kéo dài, khiến áp lực trong ổ bụng và thực quản tăng đột ngột.

Hội chứng được đặt tên theo hai bác sĩ G.K. Mallory và S. Weiss, những người đầu tiên mô tả tình trạng này vào năm 1929. Theo thống kê, khoảng 5–10% các ca chảy máu tiêu hóa trên có nguyên nhân do hội chứng Mallory-Weiss.

Đặc điểm nhận diện:

• Thường gặp ở người trưởng thành (30–60 tuổi), đặc biệt là nam giới.

• Có liên quan mật thiết đến uống rượu bia, nôn nhiều, hoặc sau phẫu thuật dạ dày.

• Mức độ chảy máu có thể từ nhẹ (chỉ vài vệt máu trong nôn) đến nặng (nôn ra máu đỏ tươi, thậm chí sốc mất máu).

2. Nguyên nhân gây hội chứng Mallory-Weiss

Nguyên nhân chính là tăng áp lực đột ngột trong lòng thực quản và dạ dày khi có cơn nôn, ho, hoặc co thắt mạnh. Áp lực này khiến niêm mạc vùng nối thực quản – dạ dày (vòng tâm vị) bị kéo căng quá mức và rách.

2.1. Các yếu tố thường gặp gây nên hội chứng Mallory-Weiss

1. Nôn ói dữ dội hoặc kéo dài – thường do:

   • Ngộ độc thực phẩm, say tàu xe, đau nửa đầu, mang thai (nghén nặng).

   • Say rượu hoặc sau uống rượu nhiều.

2. Ho kéo dài, nấc cụt mạnh hoặc co giật bụng.

3. Chấn thương bụng hoặc sau thủ thuật nội soi, gây mê.

4. Gắng sức quá mức, chẳng hạn như nâng vật nặng hoặc tập thể hình cường độ cao.

5. Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) lâu ngày khiến niêm mạc yếu, dễ tổn thương.

2.2. Yếu tố nguy cơ

Một số người có nguy cơ cao hơn mắc hội chứng Mallory-Weiss, bao gồm:

• Người nghiện rượu bia lâu năm.

• Người mắc bệnh dạ dày – tá tràng (viêm loét, trào ngược, viêm thực quản).

• Người từng phẫu thuật dạ dày hoặc nội soi can thiệp.

• Phụ nữ mang thai nghén nặng.

• Trẻ nhỏ có thể mắc do nôn ói kéo dài (ít gặp hơn).

Uống rượu bia lâu năm là một trong những nguyên nhân gây ra hội chứng Mallory-Weiss

3. Triệu chứng của hội chứng Mallory-Weiss

Triệu chứng đặc trưng nhất là nôn ra máu (hematemesis), nhưng không phải lúc nào cũng xuất hiện rõ ràng. Người bệnh có thể biểu hiện khác nhau tùy theo mức độ rách niêm mạc và lượng máu mất.

3.1. Triệu chứng điển hình

• Nôn ra máu tươi sau một hoặc nhiều cơn nôn mạnh.

• Máu có thể lẫn thức ăn hoặc có dạng cục máu đỏ tươi, đôi khi chuyển màu nâu đen.

• Đi ngoài phân đen (melena) nếu máu chảy xuống ruột.

• Đau hoặc rát vùng thượng vị, cảm giác buồn nôn kéo dài.

• Chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi, tụt huyết áp nếu mất máu nhiều.

3.2. Trường hợp nhẹ

Một số bệnh nhân chỉ có nôn ra một ít máu hoặc vệt máu nhỏ và hồi phục tự nhiên mà không cần can thiệp.

4. Chẩn đoán hội chứng Mallory-Weiss

Chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng kết hợp với nội soi dạ dày – thực quản để xác định vị trí và mức độ tổn thương.

4.1. Khai thác bệnh sử và triệu chứng

Bác sĩ sẽ hỏi:

• Thời điểm bắt đầu nôn ra máu.

• Có uống rượu, ăn uống khó tiêu, hay nôn nhiều trước đó không.

• Tiền sử bệnh dạ dày, gan, hoặc rối loạn đông máu.

4.2. Nội soi tiêu hóa trên

• Là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất.

• Giúp quan sát trực tiếp vết rách ở vùng nối thực quản – dạ dày.

• Đồng thời có thể điều trị cầm máu ngay trong quá trình nội soi (nếu cần).

4.3. Xét nghiệm máu

• Đếm tế bào máu toàn phần (CBC): đánh giá mức độ thiếu máu.

• Đông máu toàn phần: kiểm tra khả năng đông máu.

• Sinh hóa máu: đánh giá chức năng gan, thận trước điều trị.

Nội soi tiêu hóa trên là phương pháp chẩn đoán chính xác nhát hội chứng Mallory-Weiss

5. Biến chứng của hội chứng Mallory-Weiss

Phần lớn các trường hợp Mallory-Weiss không nguy hiểm và tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu không được xử trí đúng, có thể xảy ra biến chứng như:

• Chảy máu tiêu hóa ồ ạt, gây tụt huyết áp hoặc sốc mất máu.

• Thiếu máu mạn tính, dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt kéo dài.

• Tái phát vết rách nếu người bệnh tiếp tục nôn, uống rượu hoặc gắng sức mạnh.

• Rách sâu lan rộng, hiếm khi gây thủng thực quản.

6. Cách điều trị hội chứng Mallory-Weiss

Điều trị tùy thuộc vào mức độ chảy máu và tình trạng toàn thân của bệnh nhân. Mục tiêu là cầm máu, giảm nôn, bảo vệ niêm mạc và ngăn tái phát.

6.1. Điều trị nội khoa (đa số trường hợp)

Hơn 80–90% bệnh nhân Mallory-Weiss có thể được điều trị bảo tồn:

• Nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh gắng sức hoặc ăn uống sớm.

• Nhịn ăn tạm thời (12–24 giờ) để niêm mạc lành.

• Dùng thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc kháng H2 giúp giảm acid dạ dày.

• Thuốc chống nôn (Metoclopramide, Domperidone) để giảm áp lực nôn.

• Truyền dịch, truyền máu nếu có dấu hiệu mất máu.

6.2. Điều trị can thiệp (nếu chảy máu nặng)

Khi chảy máu nhiều hoặc không tự cầm:

• Nội soi cầm máu bằng tiêm epinephrine, kẹp clip, hoặc đốt điện.

• Thắt mạch máu hoặc phẫu thuật trong trường hợp hiếm khi thất bại với nội soi.

6.3. Chăm sóc và theo dõi sau điều trị

• Ăn nhẹ, chia nhỏ bữa, tránh thức ăn cay nóng, rượu bia và cà phê.

• Không nôn cố gắng hoặc gắng sức mạnh trong vài ngày đầu.

• Tái khám định kỳ để kiểm tra lành vết rách và ngăn tái phát.

Chủ động khám bác sĩ định kỳ để ngừa tái phát

7. Phòng ngừa hội chứng Mallory-Weiss

Mặc dù không thể phòng ngừa tuyệt đối, nhưng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách:

• Hạn chế uống rượu bia, đặc biệt khi bụng đói.

• Điều trị sớm các rối loạn tiêu hóa như trào ngược dạ dày – thực quản, loét dạ dày.

• Tránh ăn uống quá no, tránh nôn mạnh hoặc dùng thuốc gây nôn không kiểm soát.

• Giữ cân nặng hợp lý, giảm áp lực vùng bụng.

• Khi có buồn nôn, nên nằm nghiêng sang trái và nôn nhẹ, không gồng ép cơ bụng.

8. Tiên lượng bệnh

Phần lớn bệnh nhân hội chứng Mallory-Weiss có tiên lượng tốt. Khoảng 90% trường hợp tự khỏi trong vòng 48–72 giờ với điều trị nội khoa. Chỉ một tỷ lệ nhỏ cần can thiệp nội soi hoặc phẫu thuật.

Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ điều trị và thay đổi lối sống, bởi tái phát có thể xảy ra nếu tiếp tục uống rượu hoặc để nôn ói kéo dài.

9. Khi nào cần đến bác sĩ?

Hãy đến ngay cơ sở y tế nếu bạn có các dấu hiệu:

• Nôn ra máu tươi hoặc chất nôn như bã cà phê.

• Đi ngoài phân đen hoặc có máu.

• Chóng mặt, mệt, da tái nhợt, tim đập nhanh.

• Đau bụng dữ dội, buồn nôn liên tục không giảm.

Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt giúp giảm biến chứng và hồi phục nhanh.

10. Câu Hỏi Thường Gặp Về Hội Chứng Mallory-Weiss

10.1. Hội chứng Mallory-Weiss có tái phát không?

Có. Dù hầu hết bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau điều trị, khoảng 5–10% trường hợp có thể tái phát, đặc biệt nếu tiếp tục uống rượu, nôn ói mạnh hoặc có bệnh lý trào ngược dạ dày – thực quản. Để phòng ngừa tái phát, người bệnh nên duy trì lối sống lành mạnh, tránh rượu bia và điều trị triệt để các vấn đề tiêu hóa mạn tính.

10.2. Nôn ra máu có phải lúc nào cũng là hội chứng Mallory-Weiss không?

Không. Nôn ra máu là triệu chứng chung của nhiều bệnh lý tiêu hóa khác, như loét dạ dày – tá tràng, vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, viêm thực quản chảy máu hoặc thậm chí ung thư dạ dày. Do đó, khi xuất hiện nôn ra máu, người bệnh cần được nội soi tiêu hóa sớm để xác định chính xác nguyên nhân và điều trị kịp thời.

10.3. Hội chứng Mallory-Weiss có nguy hiểm đến tính mạng không?

Trong đa số trường hợp, hội chứng Mallory-Weiss không nguy hiểm đến tính mạng và có thể tự cầm máu sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu vết rách lớn hoặc người bệnh mất máu nhiều, có thể dẫn đến sốc mất máu, tụt huyết áp, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Vì vậy, mọi trường hợp nôn ra máu đều cần được bác sĩ đánh giá ngay.

Kết luận

Hội chứng Mallory-Weiss là tình trạng rách niêm mạc vùng nối thực quản – dạ dày do nôn mạnh hoặc tăng áp lực đột ngột, gây chảy máu tiêu hóa.
Mặc dù nghe đáng sợ, nhưng phần lớn trường hợp có thể điều trị hiệu quả bằng nội khoa, nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách.

Việc hạn chế rượu bia, kiểm soát nôn ói, và bảo vệ dạ dày là chìa khóa giúp phòng tránh hội chứng này cũng như nhiều bệnh lý tiêu hóa khác.
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về tiêu hóa, đừng ngần ngại đi khám để được tư vấn và điều trị kịp thời.