Bệnh Trĩ Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị Từ Sớm

Bạn có từng ngồi bồn cầu hàng giờ chỉ để “giải quyết” một lần nhưng vẫn thấy đau rát, thậm chí thấy máu đỏ tươi trên giấy vệ sinh? Bạn lo lắng nhưng lại ngại đi khám vì nghĩ đó là chuyện “khó nói”? Nếu bạn thấy mình trong những tình huống đó, rất có thể bạn đang mắc bệnh trĩ – một căn bệnh phổ biến nhưng lại bị xem nhẹ, đến mức khi điều trị thì... đã muộn!

Theo thống kê, có đến hàng triệu người Việt đang âm thầm chịu đựng trĩ mỗi ngày, từ người trẻ văn phòng, phụ nữ sau sinh, cho đến người cao tuổi. Dù không gây tử vong, nhưng bệnh trĩ lại “tra tấn” âm thầm bằng đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng sống.

Vậy bệnh trĩ là gì? Làm sao để nhận biết sớm? Có thể điều trị dứt điểm không? Trong bài viết này, bạn sẽ được giải đáp chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh trĩ từ giai đoạn sớm, giúp bạn tự tin “đẩy lùi” căn bệnh khó nói này một cách khoa học, an toàn và hiệu quả.

Bạn có đang mắc bệnh trĩ?

1. Bệnh trĩ là gì?

Bệnh trĩ là tình trạng các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng bị giãn phình quá mức, tạo thành các búi trĩ gây khó chịu, đau rát và chảy máu khi đi đại tiện. Trong dân gian, bệnh trĩ còn được gọi là “lòi dom”.

Đây là một bệnh lý phổ biến, có thể gặp ở cả nam và nữ, đặc biệt là những người làm việc văn phòng, ít vận động hoặc thường xuyên bị táo bón. Theo thống kê, có đến 40-60% người trưởng thành từng gặp các triệu chứng của bệnh trĩ ít nhất một lần trong đời.

2. Phân loại bệnh trĩ

Bệnh trĩ được chia thành 3 loại chính, bao gồm:

2.1. Trĩ nội:

• Trĩ nội xuất hiện bên trong ống hậu môn, không thể quan sát trực tiếp.
• Khi búi trĩ sa ra ngoài và không tự co lại được, người bệnh mới cảm nhận được triệu chứng rõ ràng.

2.2. Trĩ ngoại:

• Trĩ ngoại hình thành ở phía dưới đường lược, gần cửa hậu môn.
• Người bệnh dễ dàng cảm nhận cục u nhỏ ngoài hậu môn, kèm cảm giác đau rát, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc đi đại tiện.

2.3. Trĩ hỗn hợp:

• Là sự kết hợp của cả trĩ nội và trĩ ngoại.
• Đây là dạng trĩ phức tạp, dễ gây biến chứng và khó điều trị hơn hai dạng trên nếu không can thiệp kịp thời.

Phân biệt trĩ nội và trĩ ngoại

3. Nguyên nhân gây bệnh trĩ

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ, trong đó phổ biến nhất gồm:

• Táo bón mãn tính: Rặn mạnh khi đi đại tiện khiến áp lực vùng hậu môn tăng cao, tĩnh mạch giãn ra, gây hình thành búi trĩ.

• Thói quen ngồi lâu: Ngồi quá lâu, ít vận động (đặc biệt là dân văn phòng, tài xế) làm giảm lưu thông máu, dẫn đến ứ trệ tĩnh mạch.

• Chế độ ăn thiếu chất xơ: Ăn ít rau xanh, trái cây, uống ít nước gây rối loạn tiêu hóa và táo bón kéo dài.

• Mang thai và sinh con: Phụ nữ mang thai bị tăng áp lực ổ bụng, chèn ép các tĩnh mạch vùng chậu, dễ dẫn đến trĩ.

• Béo phì: Tăng áp lực lên vùng hậu môn, dễ gây sa búi trĩ.

• Lười vận động: Thiếu vận động thể chất khiến nhu động ruột giảm, dễ gây táo bón.

• Di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh trĩ, nguy cơ mắc bệnh của bạn cũng cao hơn.

4. Dấu hiệu nhận biết bệnh trĩ

Dưới đây là những triệu chứng phổ biến giúp bạn nhận biết bệnh trĩ từ sớm:

• Chảy máu khi đi đại tiện: Là dấu hiệu đầu tiên và phổ biến nhất. Máu thường có màu đỏ tươi, chảy nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh.

• Sa búi trĩ: Cảm giác có khối mềm sa ra ngoài hậu môn khi rặn, giai đoạn đầu búi trĩ có thể tự co lại, sau dần thì không co lên được.

• Đau rát hậu môn: Cảm giác đau nhức, rát khi ngồi hoặc sau khi đại tiện.

• Ngứa hậu môn: Do búi trĩ kích thích và tiết dịch, khiến vùng hậu môn luôn ẩm ướt, gây ngứa ngáy.

• Cảm giác vướng cộm: Người bệnh cảm thấy có vật lạ ở hậu môn, nhất là khi ngồi lâu.

Dấu hiệu nhận biết bệnh trĩ

5. Các cấp độ của bệnh trĩ

Bệnh trĩ nội được chia thành 4 cấp độ:

Trĩ nội độ 1

• Triệu chứng: Chảy máu khi đi đại tiện, máu thường dính trên giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân.

• Búi trĩ: Chưa sa ra ngoài hậu môn, chỉ phát hiện khi nội soi trực tràng.

• Cảm giác: Có thể hơi rát nhẹ, thường không đau nhiều.

Trĩ nội độ 2

• Triệu chứng: Búi trĩ bắt đầu sa ra ngoài khi rặn đi cầu nhưng tự co lên sau đó.

• Kèm theo: Chảy máu nhiều hơn, có cảm giác vướng, ngứa quanh hậu môn.

Trĩ nội độ 3

• Triệu chứng: Búi trĩ sa ra ngoài phải dùng tay đẩy vào hậu môn.

• Biểu hiện: Đau rát, chảy máu nhiều, ngứa và khó chịu kéo dài.

• Nguy cơ: Viêm nhiễm, sa nghẹt trĩ nếu không xử lý sớm.

Trĩ nội độ 4

• Triệu chứng: Búi trĩ sa hẳn ra ngoài, không thể đẩy vào, thường xuyên chảy máu, nguy cơ hoại tử.

• Biến chứng: Viêm loét, tắc mạch, nhiễm trùng hậu môn – cần phẫu thuật sớm.

Trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp thường không phân độ như trĩ nội nhưng cũng có mức độ nặng nhẹ khác nhau tùy theo kích thước và triệu chứng đi kèm.

Các cấp độ của bệnh trĩ

6. Bệnh trĩ có nguy hiểm không?

Mặc dù không trực tiếp đe dọa đến tính mạng, nhưng nếu không điều trị sớm, bệnh trĩ gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và có thể dẫn đến các biến chứng như:

• Thiếu máu mạn do mất máu kéo dài

• Tắc mạch trĩ, hoại tử búi trĩ

• Nhiễm trùng hậu môn

• Rối loạn chức năng đại tiện

• Ảnh hưởng đến sinh hoạt vợ chồng

7. Biến chứng của bệnh trĩ nếu không điều trị kịp thời

• Tắc mạch trĩ: Hình thành cục máu đông trong búi trĩ gây sưng, đau dữ dội.

• Sa nghẹt búi trĩ: Búi trĩ sa ra ngoài và bị chèn ép không thể quay lại vị trí cũ, dễ hoại tử.

• Nhiễm trùng hậu môn: Hậu môn luôn ẩm ướt tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

• Loét hậu môn: Búi trĩ to gây loét, rỉ máu kéo dài.

• Tăng nguy cơ mắc bệnh lý hậu môn khác: Áp xe hậu môn, rò hậu môn, polyp trực tràng...

8. Cách điều trị bệnh trĩ

Tùy theo mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp:

8.1 Thay đổi lối sống

Đây là phương pháp điều trị chính giúp điều trị bệnh trĩ từ sớm trong giai đoạn đầu (trĩ nội độ 1, 2 hoặc trĩ ngoại chưa sa búi):

• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt để làm mềm phân, giảm táo bón.

• Uống đủ nước: Ít nhất 2 lít/ngày để hỗ trợ tiêu hóa.

• Tập thể dục nhẹ nhàng: Như đi bộ, yoga giúp lưu thông máu vùng hậu môn.

• Đi vệ sinh đúng cách: Không rặn mạnh, không ngồi quá lâu trên bồn cầu, tránh điện thoại/lướt mạng trong WC.

8.2 Dùng thuốc

• Thuốc bôi, thuốc đặt hậu môn: Có tác dụng giảm đau, kháng viêm, chống sưng và hỗ trợ co búi trĩ (như Titanoreine, Proctolog).

• Thuốc uống: Một số loại flavonoid như Daflon 500mg giúp tăng độ bền thành mạch, hỗ trợ làm nhỏ búi trĩ.

⚠️ Lưu ý: Nên dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Không tự ý lạm dụng thuốc bôi có corticoid kéo dài

8.3 Thủ thuật can thiệp

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su

• Chích xơ búi trĩ

• Đốt trĩ bằng tia laser hoặc hồng ngoại

8.4 Phẫu thuật

Áp dụng cho trĩ độ 3–4, trĩ hỗn hợp, sa búi trĩ lớn không co lại. Các phương pháp phổ biến:

• Cắt trĩ truyền thống (Milligan Morgan)

• Cắt trĩ bằng stapler (PPH)

• Phẫu thuật Longo

• Cắt trĩ bằng sóng cao tần (HCPT)

Cách chăm sóc hậu môn khi bị bệnh trĩ

9. Điều trị bệnh trĩ tại nhà

Người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ tại nhà để cải thiện triệu chứng:

• Ngâm hậu môn với nước ấm 10–15 phút mỗi ngày

• Chườm lạnh hậu môn khi sưng đau

• Dùng gel nha đam hoặc tinh dầu dừa bôi ngoài

• Uống trà thảo dược như diếp cá, rau má

Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ giúp hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn việc điều trị y tế.

10. Khi nào cần phẫu thuật bệnh trĩ?

Bạn nên cân nhắc phẫu thuật trĩ khi:

• Trĩ độ 3 trở lên, búi trĩ lớn, sa ra ngoài thường xuyên

• Búi trĩ bị nghẹt, đau, hoại tử

• Trĩ gây mất máu kéo dài, ảnh hưởng sinh hoạt

• Các phương pháp nội khoa không còn hiệu quả

Bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp tối ưu nhất tùy tình trạng cụ thể.

11. Cách phòng ngừa bệnh trĩ tái phát

• Không nhịn đi đại tiện

• Tạo thói quen đi tiêu đúng giờ

• Ăn nhiều rau, trái cây, uống nhiều nước

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày

• Giữ cân nặng hợp lý, tránh béo phì

• Hạn chế rượu bia, cà phê, đồ cay nóng

• Tránh ngồi quá lâu – nên đứng dậy vận động sau mỗi 1 tiếng làm việc

12. Câu hỏi thường gặp về bệnh trĩ

12.1. Bệnh trĩ có tự khỏi không?

Không. Nếu không điều trị, bệnh trĩ thường có xu hướng nặng dần theo thời gian.

12.2. Trĩ nội và trĩ ngoại cái nào nguy hiểm hơn?

Trĩ hỗn hợp là nguy hiểm nhất vì kết hợp cả hai dạng. Trĩ nội khó phát hiện hơn nên dễ bị bỏ qua đến khi bệnh nặng.

12.3. Có nên dùng thuốc nam chữa trĩ không?

Một số cây thuốc như diếp cá, nghệ, lá trầu có thể hỗ trợ làm dịu triệu chứng. Tuy nhiên, bạn vẫn cần thăm khám và điều trị theo hướng dẫn y khoa.

12.4. Bị trĩ có nên quan hệ tình dục không?

Quan hệ đường hậu môn hoàn toàn không được khuyến khích vì sẽ khiến trĩ trầm trọng hơn. Quan hệ tình dục thông thường vẫn có thể diễn ra nếu bệnh không gây đau đớn nhiều.

Kết luận

Bệnh trĩ là căn bệnh phổ biến, dễ gặp nhưng hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xử lý kịp thời sẽ giúp người bệnh tránh được biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Đừng ngần ngại thăm khám khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc trĩ. Điều trị từ sớm không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn tránh đau đớn kéo dài về sau.