Cách Nhận Biết Thực Phẩm Bị Nhiễm Khuẩn: Điều Bạn Cần Lưu Ý

Thực phẩm nhiễm khuẩn là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ngộ độc thực phẩm, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy cấp, đau bụng, nôn ói, thậm chí có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết hoặc tử vong nếu không được xử lý đúng cách. Theo thống kê của WHO, mỗi năm có hàng triệu ca bệnh bắt nguồn từ việc ăn phải thực phẩm chứa vi khuẩn gây hại như Salmonella, E.coli, Listeria, Campylobacter…

Nhận biết thực phẩm bị nhiễm khuẩn là kỹ năng quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và gia đình. Bài viết này giúp bạn hiểu rõ dấu hiệu nhận biết, vì sao thực phẩm bị nhiễm khuẩn, cách kiểm tra trước khi ăn, và biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất.

Khám phá các cách phân biệt thực phẩm bị nhiễm khuẩn

1. Thực phẩm bị nhiễm khuẩn là gì?

Thực phẩm bị nhiễm khuẩn là thực phẩm đã bị xâm nhập bởi các loại vi sinh vật gây hại như:

• Vi khuẩn: E.coli, Salmonella, Staphylococcus aureus, Campylobacter, Vibrio…

• Nấm mốc: Aspergillus, Penicillium, Fusarium…

• Ký sinh trùng: giun sán, trứng sán, amip…

• Độc tố của vi khuẩn: độc tố tụ cầu, độc tố botulinum…

Những vi sinh vật này có thể làm phá huỷ cấu trúc thực phẩm, tạo mùi lạ, sản sinh độc tố, hoặc gây bệnh khi ăn phải.

2. Nguyên nhân nào khiến thực phẩm bị nhiễm khuẩn?

Có nhiều yếu tố có thể khiến thực phẩm dễ bị nhiễm vi khuẩn, bao gồm:

2.1. Bảo quản không đúng cách

• Nhiệt độ thích hợp cho vi khuẩn phát triển: 5°C – 60°C (vùng nguy hiểm).

• Thức ăn để quá lâu ở nhiệt độ phòng sẽ nhanh bị nhiễm khuẩn.

2.2. Chế biến không hợp vệ sinh

• Dụng cụ bẩn, thớt sống – chín dùng chung.

• Tay người chế biến không rửa sạch.

2.3. Nguyên liệu đã bị nhiễm khuẩn từ ban đầu

• Rau củ tưới phân tươi.

• Gia cầm, thịt không được kiểm dịch.

• Hải sản để lâu, ôi thiu trước khi nhập kho.

2.4. Môi trường ẩm thấp, ô nhiễm

• Nơi bán thực phẩm ngoài chợ, để gần rác, ruồi nhặng bâu vào.

2.5. Bao bì, hộp đựng không sạch hoặc bị rò rỉ

• Đồ hộp móp méo, phồng to báo hiệu sự phát triển của vi khuẩn Clostridium botulinum.

Có nhiều nguyên nhân khiến cho thực phẩm bị nhiễm khuẩn

3. Cách nhận biết thực phẩm bị nhiễm khuẩn

Dưới đây là những dấu hiệu bạn có thể quan sát bằng mắt – mũi – tay – vị giác để nhận biết thực phẩm hư hỏng.

3.1. Thịt tươi (heo, bò, gà)

Dấu hiệu nhiễm khuẩn

• Màu sắc bất thường: tím tái, xanh xám, nâu đen.

• Mùi lạ: hôi chua, tanh nồng, mùi khai.

• Bề mặt nhớt: khi sờ có cảm giác trơn, dính, đó là dấu hiệu phát triển vi khuẩn.

• Không đàn hồi: ấn tay vào không trở lại, bề mặt nhão.

• Da gà sạm, tụ máu, lông chân đen, mùi khét.

Mẹo phân biệt thịt tươi – thịt để lâu

• Thịt tươi có màu hồng đỏ tự nhiên

• Thịt nhiễm khuẩn sẽ chuyển sẫm màu, bề mặt khô hoặc nhớt

3.2. Hải sản (tôm, cá, mực)

Dấu hiệu nhiễm khuẩn

• Mắt cá đục, lõm vào trong, mang cá thâm đen.

• Thân cá mềm nhũn, ấn vào để lại vết lõm.

• Tôm chảy nhớt, đầu tôm đen, thân mềm.

• Mực chuyển màu vàng hoặc xanh, mùi tanh nặng.

Đặc biệt nguy hiểm:

• Hải sản hư có thể chứa vibrio – gây tiêu chảy cấp và nhiễm khuẩn máu.

3.3. Rau củ quả

Dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc ôi thiu:

• Xuất hiện đốm đen, mốc trắng, mốc xanh.

• Rau bị nhũn, úng nước, lá vàng.

• Củ quả chảy dịch, mùi chua.

• Vỏ nhăn nheo, sờ vào mềm.

Lưu ý quan trọng:

• Một số nấm mốc tạo ra aflatoxin – độc tố có thể gây ung thư gan.

3.4. Đồ hộp, thực phẩm đóng gói

Dấu hiệu nguy hiểm: 

• Hộp phồng lên, nắp bật hơi khi mở.

• Bao bì rò rỉ, chảy nước, biến dạng.

• Mùi khét, chua hoặc thối khi mở hộp.

⚠ Nếu đồ hộp phồng → bỏ ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu nhiễm khuẩn Clostridium botulinum gây liệt cơ rất nguy hiểm.

3.5. Sữa, sản phẩm từ sữa

Dấu hiệu nhiễm khuẩn:

• Sữa tươi bị vón cục, có mùi chua.

• Phô mai đổi màu, có đốm mốc.

• Sữa chua tách nước bất thường hoặc có mùi lạ.

3.6. Cơm, bún, phở, mì tươi

Dấu hiệu:

• Mùi chua mạnh.

• Bề mặt chảy nhớt, dính tay.

• Sợi bún có màu hơi xám, để lâu bị chuyển sang màu vàng.

3.7. Thức ăn đã nấu chín

Dấu hiệu nhiễm khuẩn:

• Có mùi ôi, mùi chua.

• Bề mặt xuất hiện bọt trắng hoặc màng mỏng.

• Thịt bị chảy nước.

• Rau canh nổi váng.

• Thức ăn để tủ lạnh > 48 giờ dễ nhiễm khuẩn.

Thực phẩm bị nhiễm khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây ngộ độc, rối loạn tiêu hóa và nhiều bệnh nguy hiểm khác.

4. Những sai lầm khiến thực phẩm nhiễm khuẩn nhanh hơn

Nhiều người vô tình khiến thực phẩm hỏng nhanh chỉ vì những sai lầm sau:

• Rã đông bằng cách để ngoài nhiệt độ phòng → Tạo điều kiện hoàn hảo để vi khuẩn sinh sôi.

• Để chung thực phẩm sống và chín → Vi khuẩn từ thịt sống lan sang đồ chín.

• Bảo quản trong hộp quá kín khi đồ ăn còn nóng → Hơi nước gây mốc, làm chua.

• Sử dụng tủ lạnh quá đầy → Hơi lạnh không phân bổ đều → vi khuẩn dễ phát triển.

• Không vệ sinh tủ lạnh thường xuyên→ Vi khuẩn lưu lại trong tủ, bám vào thực phẩm mới.

5. Cách kiểm tra thực phẩm trước khi ăn

Bước 1: Nhìn kỹ màu sắc

• Màu có bất thường không?

• Có đốm lạ, mốc, vàng bất thường không?

Bước 2: Ngửi mùi

• Mùi ôi, hôi, tanh nặng, chua → bỏ.

Bước 3: Sờ bề mặt

• Nếu nhớt, dính, chảy nước → không dùng.

Bước 4: Kiểm tra bao bì

• Bao bì phồng, rò → nguy cơ nhiễm khuẩn cao.

Bước 5: Không nếm thử nếu nghi ngờ

• Nếm thử thực phẩm nhiễm khuẩn có thể gây ngộ độc ngay lập tức.

Kiểm tra thực phẩm trước khi ăn giúp bạn ngăn ngừa các bệnh về đường tiêu hóa

6. Cách bảo quản thực phẩm để tránh nhiễm khuẩn

6.1. Quy tắc “4 Đúng” của Bộ Y tế

• Đúng loại – thịt bảo quản ngăn đá, rau ngăn mát.

• Đúng nhiệt độ – dưới 5°C hoặc trên 60°C.

• Đúng thời gian – không để quá 3 ngày.

• Đúng dụng cụ – hộp kín sạch, không mùi.

6.2. Quy tắc “3 Riêng”

• Dao thớt riêng cho sống – chín

• Hộp riêng

• Ngăn riêng cho thịt – rau

6.3. Mẹo bảo quản an toàn

• Chia nhỏ phần ăn trước khi cất.

• Ghi ngày tháng để tránh để quá lâu.

• Không mở ra đóng lại nhiều lần.

• Làm sạch tủ lạnh mỗi 1–2 tuần.

7. Khi nào cần bỏ ngay thực phẩm dù nhìn còn tốt?

Có 4 trường hợp chuyên gia khuyến cáo phải bỏ ngay:

• Thực phẩm rơi vào vùng nhiệt độ nguy hiểm 5–60°C quá 2 giờ

• Đồ hộp phồng

• Thực phẩm đã nấu chín để > 48 giờ trong tủ lạnh

• Đã nghi ngờ nhiễm khuẩn nhưng không chắc

Nếu bạn thấy “không yên tâm” khi nhìn, ngửi hoặc chạm vào thực phẩm: Hãy bỏ ngay. Không tiếc.

8. Hậu quả nếu ăn phải thực phẩm nhiễm khuẩn

Cơ thể sẽ phản ứng sau 30 phút đến 72 giờ với các triệu chứng:

• Buồn nôn

• Đau bụng

• Nôn ói

• Tiêu chảy

• Sốt

• Mệt mỏi

• Mất nước

• Đau đầu

Trong các trường hợp nặng (Listeria, Salmonella, Botulinum), có thể xảy ra:

• Nhiễm trùng huyết

• Viêm màng não

• Liệt cơ

• Tử vong

9. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám ngay nếu:

• Nôn liên tục > 12 giờ

• Tiêu chảy > 3 ngày

• Sốt cao > 38,5°C

• Phân có máu

• Khát nước nhiều, tiểu ít (dấu mất nước)

• Trẻ em, người già, phụ nữ mang thai bị ngộ độc thực phẩm

Kết luận

Nhận biết và phòng tránh thực phẩm nhiễm khuẩn là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe gia đình mỗi ngày. Chỉ cần chú ý đến màu sắc, mùi, kết cấu, bao bì và áp dụng các quy tắc bảo quản, bạn hoàn toàn có thể tránh được nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Một thói quen nhỏ nhưng có thể cứu bạn khỏi rất nhiều bệnh nguy hiểm!