Những Bệnh Thường Gặp Khi Nắng Nóng Kéo Dài Ở Người Cao Tuổi

Người cao tuổi (≥ 65 tuổi) thường là nhóm dễ tổn thương nhất khi nhiệt độ ngoài trời tăng cao – do khả năng điều nhiệt suy giảm cùng nhiều bệnh mãn tính, dùng thuốc… Khi mùa hè kéo dài, những bệnh liên quan đến nhiệt như sốc nhiệt, kiệt sức do nhiệt, co cơ do nhiệt, trúng nhiệt (heat syncope) dễ xảy ra. Biết rõ những triệu chứng, cách xử lý và phòng tránh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe, giảm biến chứng nguy hiểm. Bài viết sẽ làm rõ từng bệnh thường gặp, giải thích cơ chế và đưa ra lời khuyên cụ thể cho người cao tuổi và người chăm sóc.

Trời nắng nóng ảnh hưởng đến sức khỏe người cao tuổi như thế nào?

1. Tại sao người cao tuổi dễ bị bệnh do nắng nóng?

• Giảm khả năng điều hòa thân nhiệt: Người cao tuổi ít đổ mồ hôi hơn, mạch máu phản ứng chậm → cơ thể khó tỏa nhiệt, dễ sốc nhiệt.

• Cảm giác khát giảm: Không nhận biết được cơ thể đang thiếu nước → dễ mất nước, rối loạn điện giải, tụt huyết áp.

• Có nhiều bệnh nền: Tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường... khiến cơ thể dễ bị ảnh hưởng bởi nắng nóng, tăng nguy cơ đột quỵ.

• Phản xạ và nhận thức chậm: Dễ bỏ qua dấu hiệu say nắng (mệt, choáng, buồn nôn...), khó xử lý kịp thời.

• Sức đề kháng kém: Hệ miễn dịch suy giảm khiến người già dễ mắc viêm phổi, tiêu chảy, nhiễm trùng da khi thời tiết oi bức.

2. Các bệnh thường gặp khi nắng nóng kéo dài ở người cao tuổi

2.1. Say nắng – Sốc nhiệt

Nguyên nhân:

• Tiếp xúc lâu với ánh nắng gay gắt hoặc ở trong môi trường kín, không thông gió như xe ô tô đỗ ngoài trời, phòng không điều hòa.

• Cơ thể không kịp điều chỉnh nhiệt độ dẫn đến tăng thân nhiệt nhanh, có thể vượt ngưỡng 40°C.

Triệu chứng:

• Mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu.

• Da nóng, khô; không đổ mồ hôi dù trời nóng.

• Nhịp tim nhanh, thở dốc.

• Trường hợp nặng: lơ mơ, lú lẫn, co giật, bất tỉnh.

Mức độ nguy hiểm:

• Đây là trường hợp cấp cứu khẩn cấp.

• Nếu không xử lý kịp thời, có thể gây tổn thương não, suy đa cơ quan, thậm chí tử vong.

Xem thêm: Say Nắng Là Gì? Dấu Hiệu Nhận Biết Và Cách Xử Lý Nhanh Nhất Tại Nhà

Say nắng ở người lớn tuổi

2.2. Mất nước và rối loạn điện giải

Nguyên nhân:

• Người cao tuổi thường ít cảm giác khát → không bổ sung nước đầy đủ.

• Mất nhiều muối khoáng (natri, kali, clo) qua mồ hôi gây rối loạn điện giải.

Triệu chứng:

• Da khô, môi khô, tiểu ít, nước tiểu đậm màu.

• Mệt mỏi, chuột rút, nhức đầu, chóng mặt.

• Trường hợp nặng có thể ngất xỉu, tụt huyết áp.

Biến chứng:

• Suy thận cấp.

• Rối loạn nhịp tim.

• Tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim nếu có sẵn bệnh nền.

Rối loạn nước và điện giải là một trong những bệnh mùa hè người cao tuổi dễ mắc phải.

2.3. Tăng huyết áp và các biến chứng tim mạch

Tác động của nắng nóng:

• Tim phải làm việc nhiều hơn để tỏa nhiệt và duy trì tuần hoàn.

• Mất nước làm máu đặc hơn, tăng áp lực lên tim mạch.

Hệ quả:

• Người già có tiền sử tim mạch dễ bị:

  • Cơn tăng huyết áp cấp.

  • Nhồi máu cơ tim.

  • Đột quỵ, tai biến mạch máu não.

Xem thêm:

Trời nắng nóng có thể khiến bệnh tim mạch ở người già tiến triển nặng hơn

2.4. Viêm đường hô hấp

Nguyên nhân:

• Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột giữa môi trường bên ngoài nắng nóng và trong phòng điều hòa lạnh.

• Quạt và máy lạnh không được vệ sinh kỹ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát tán.

Bệnh thường gặp:

• Viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi.

• Làm nặng thêm các bệnh mạn tính như hen suyễn, COPD.

Lưu ý:

• Người cao tuổi mắc bệnh hô hấp cần hạn chế thay đổi nhiệt độ đột ngột và vệ sinh điều hòa định kỳ.

Người cao tuổi dễ bị viêm đường hô hấp trong những ngày nắng nóng, đặc biệt khi sử dụng điều hòa sai cách.

2.5. Suy kiệt, lẫn lộn và giảm nhận thức

Nguyên nhân:

• Thời tiết nóng bức khiến người già ăn uống kém, ngủ không ngon → cơ thể suy nhược.

• Mất nước và điện giải cũng ảnh hưởng đến chức năng não bộ.

Triệu chứng:

• Lú lẫn, phản ứng chậm, nói nhầm, quên tạm thời.

• Trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê do thân nhiệt quá cao.

Tình trạng suy kiệt ở người lớn tuổi

2.6. Rối loạn tiêu hóa – Ngộ độc thực phẩm

Vì sao dễ gặp?

• Thực phẩm dễ ôi thiu trong thời tiết nóng → vi khuẩn phát triển mạnh.

• Người lớn tuổi có hệ tiêu hóa kém, dịch tiêu hóa tiết ít → dễ bị rối loạn tiêu hóa.

Triệu chứng:

• Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đầy bụng.

• Mất nước nặng, dễ tụt huyết áp, suy kiệt nhanh.

Rối loạn tiêu hóa cũng là bệnh cần lưu ý đối với người già trong mùa nắng nóng

2.7. Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nguyên nhân:

• Uống ít nước khiến nước tiểu cô đặc, vi khuẩn dễ sinh sôi.

• Vệ sinh vùng kín không kỹ càng trong thời tiết nóng ẩm, ra nhiều mồ hôi.

Triệu chứng:

• Tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đục hoặc có mùi hôi.

• Có thể sốt nhẹ, mệt mỏi.

• Trường hợp nặng: nhiễm trùng lan lên thận, gây đau lưng, sốt cao.

Người cao tuổi cần đặc biệt lưu ý đến nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu trong mùa nắng nóng.

2.8. Viêm da, rôm sảy, mẩn ngứa

Nguyên nhân:

• Mồ hôi không thoát ra được do bít tắc lỗ chân lông.

• Da người già thường khô, mỏng, nhạy cảm hơn người trẻ.

Triệu chứng:

• Nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, rôm sảy.

• Da kích ứng, trầy xước, viêm da tiếp xúc.

Lưu ý:

• Cần tắm rửa sạch sẽ hằng ngày, mặc đồ rộng thoáng, thấm hút mồ hôi tốt.

Trời nắng nóng khiến da người lớn tuổi dễ bị rôm sảy, mẩn ngứa

3. Cách Phòng Ngừa Các Bệnh Do Nắng Nóng Kéo Dài Ở Người Cao Tuổi

Nắng nóng không thể tránh hoàn toàn, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu tác động của thời tiết khắc nghiệt bằng những biện pháp chủ động sau:

• Hạn chế ra ngoài vào giờ nắng cao điểm: Nắng nóng không thể tránh hoàn toàn, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu tác động của thời tiết khắc nghiệt bằng những biện pháp chủ động sau:.

• Mặc trang phục thoáng mát, chống nắng hiệu quả: Ưu tiên quần áo mỏng nhẹ, sáng màu, dễ thấm hút mồ hôi. Đội nón rộng vành, dùng ô/dù, kính râm, và khẩu trang chống tia UV khi ra nắng.

• Uống đủ nước và bù điện giải: Người cao tuổi không nên đợi khát mới uống nước. Nên uống 2–2,5 lít nước mỗi ngày, có thể bổ sung nước dừa, oresol, nước chanh muối nếu ra nhiều mồ hôi. Tránh uống quá nhiều nước đá hoặc nước ngọt có gas.

• Ăn uống đủ chất, dễ tiêu: Ăn thực phẩm mát, dễ tiêu hóa, giàu vitamin và khoáng chất: rau xanh, trái cây, cá, sữa chua… Hạn chế đồ ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ hoặc để lâu ngoài không khí.

• Đảm bảo không gian sống mát mẻ, thông thoáng: Sử dụng quạt, điều hòa, máy phun sương, nhưng lưu ý không để nhiệt độ quá lạnh (nên duy trì 26–28°C). Vệ sinh máy lạnh, quạt định kỳ để tránh vi khuẩn phát tán. Mở cửa sổ vào sáng sớm hoặc chiều tối để lưu thông khí.

• Tăng cường theo dõi sức khỏe định kỳ: Đo huyết áp, theo dõi nhịp tim, kiểm tra nước tiểu để phát hiện sớm bất thường. Người có bệnh nền như tim mạch, huyết áp cao, đái tháo đường nên khám định kỳ và dùng thuốc đúng toa.

• Nghỉ ngơi hợp lý và ngủ đủ giấc: Người cao tuổi cần tránh làm việc nặng khi trời nóng, nên ngủ trưa khoảng 15–30 phút mỗi ngày. Buổi tối nên ngủ sớm, tránh mất ngủ kéo dài do nhiệt độ phòng không phù hợp.

• Chăm sóc đặc biệt nhóm nguy cơ cao: Với người cao tuổi sống một mình, cần có người thân hoặc hàng xóm kiểm tra thường xuyên trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm. Nên có sẵn số điện thoại của cơ sở y tế, người thân, cấp cứu để phản ứng nhanh khi có dấu hiệu say nắng, mất nước.

4. Hỏi & Đáp (FAQ)

4.1. Sốc nhiệt và kiệt sức do nhiệt có khác nhau?

Có. Kiệt sức do nhiệt nhẹ hơn, có thể hồi phục nhờ nghỉ ngơi và bù nước. Sốc nhiệt là cấp cứu y khoa, cần xử trí nhanh và có thể có biến chứng nguy hiểm nếu trì hoãn

4.2. Người già nên uống bao nhiêu nước mỗi ngày trong nóng?

Khuyến cáo khoảng 1.8–2.5 lít/ngày, tùy thể trạng và điều kiện bệnh nền. Nếu dùng thuốc lợi tiểu hoặc hạn chế nước, cần hỏi bác sĩ để điều chỉnh hợp lý

4.3. Có nên dùng quạt nhiều không?

Quạt không giảm thân nhiệt thực sự mà chỉ tạo cảm giác mát chủ quan. Hãy kết hợp phun sương hoặc lau người bằng khăn ẩm trước khi dùng quạt, và ưu tiên điều hòa khi nhiệt >35 °C

4.4. Khi nào cần gọi cấp cứu?

• Người mất ý thức, co giật, lú lẫn, nhiệt độ trên 40 °C, da khô nóng không đổ mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp thấp.

• Sau khi dùng biện pháp xử trí tại nhà mà tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng lên như nôn liên tục, khó thở.

Kết luận

Khi nắng nóng kéo dài, người cao tuổi dễ gặp các bệnh như kiệt sức do nhiệt, sốc nhiệt, khó chịu thần kinh, mất nước, sưng phù hoặc phát ban. Hiểu rõ triệu chứng, xử lý sớm bằng các biện pháp mát, cung cấp nước – điện giải và can thiệp y tế kịp thời khi cần giúp giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Người chăm sóc nên chú ý kiểm tra sức khỏe, cung cấp môi trường mát mẻ, khuyến khích uống đủ nước và theo dõi sát triệu chứng để bảo vệ người cao tuổi an toàn vượt qua mùa nắng nóng.