Dị ứng thực phẩm là phản ứng của hệ miễn dịch xảy ra ngay sau khi ăn một loại thức ăn nhất định. Với một lượng nhỏ thức ăn dị ứng cũng có thể dẫn đến các biểu hiện cho người dị ứng như rối loạn tiêu hóa, phát ban hoặc sưng đường hô hấp hoặc gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như sốc phản vệ.

Tình trạng không dung nạp thức ăn cũng tạo sự khó chịu cho người bệnh với các biểu hiện rất dễ nhầm lẫn với dị ứng thực phẩm như buồn nôn, nôn, chuột rút và tiêu chảy, nhưng ít nghiêm trọng hơn và không liên quan đến cơ chế miễn dịch của cơ thể.

Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm thường xuất hiện trong vòng vài phút đến 2 giờ sau khi ăn các thực phẩm gây dị ứng, chúng gây khó chịu hoặc có thể gây nguy hiểm, đe dọa tính mạng. Các dấu hiệu dị ứng thực phẩm phổ biến nhất bao gồm:

- Ngứa trong miệng hoặc chàm bội nhiễm, phát ban.

- Sưng môi, mặt, lưỡi và cổ họng hoặc các bộ phận khác của cơ thể.

- Thở khò khè, nghẹt mũi, khó thở.

- Đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa.

- Chóng mặt, choáng váng.

Dị ứng thực phẩm ở một số người có thể xảy ra sốc phản vệ, cần phải được điều trị khẩn cấp để tránh tình trạng hôn mê hoặc tử vong. Các triệu chứng của sốc phản vệ như:

- Khó khăn khi thở do đường hô hấp bị thắt lại, cảm giác có khối u trong cổ họng.

- Sốc, huyết áp giảm mạnh, mạch nhanh.

- Chóng mặt, bất tỉnh.

Một số trường hợp bị dị ứng sau khi ăn các loại thực phẩm nhất định và bắt đầu tập thể dục. Dị ứng thực phẩm do tập luyện có thể gây ra các phản ứng như phát ban hoặc sốc phản vệ.

Ở một số người, hội chứng dị ứng phấn hoa, thực phẩm – đôi khi được gọi là hội chứng dị ứng đường uống – có thể gây sưng cổ họng hoặc thậm chí sốc phản vệ.

Nguyên nhân gây ra dị ứng thực phẩm là do hệ thống miễn dịch nhận diện nhầm cho rằng một loại thực phẩm hoặc chất có trong thực phẩm như là tác nhân gây hại nên sinh ra các kháng thể IgE có chức năng trung hòa các thực phẩm gây dị ứng. Lần sau ăn một lượng nhỏ loại thực phẩm đó, kháng thể IgE sẽ nhận ra và tín hiệu đến hệ thống miễn dịch để giải phóng histamin, các chất trung gian miễn dịch chống lại tác nhân thực phẩm, gây phản ứng dị ứng cho cơ thể.

Một số yếu tố được xem là nguyên nhân của dị ứng thực phẩm như:

- Tuổi tác: đối tượng có nguy cơ bị dị ứng thức ăn cao là trẻ em vì trẻ em có sức đề kháng kém, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Trẻ thường bị dị ứng tôm cua, sữa bò, trứng, đậu phộng, hạt cây, lúa mì.

- Di truyền: bố mẹ đồng thời bị dị ứng thức ăn thì con cái của họ có nguy bị bệnh này rất cao.

- Môi trường: ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí, nơi ở có bệnh truyền nhiễm,..cũng là tác nhân gây ra di ứng thực phẩm ở một số người.

Ngoài ra, thói quen ăn uống thiếu khoa học hay sinh hoạt không điều độ cũng là nguyên nhân gây dị ứng thức ăn cho nhiều người.

Một số thực phẩm chứa protein cao là tác nhân gây dị ứng ở nhiều người như: động vật có vỏ như tôm, tôm hùm và cua, đậu phộng, các loại hạt cây, như quả óc chó và quả hồ đào, cá, trứng.

Các loại thuốc dùng để điều trị khi bị dị ứng thực phẩm:

- Thuốc kháng Histamin (như chlopheniramin, alimerazin, cyclizin, meclizin, terfenadin, astemizol….) có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng dị ứng. Lưu ý prometazin không dùng cho trẻ em dưới 2 tuổi, cyclizin không dùng cho trẻ em dưới 6 tuổi. Tác dụng phụ của thuốc bao gồm: gây buồn ngủ, gây hiện tượng xoắn đỉnh.

- Thuốc giãn phế quản (như salmeterol, salbutamol dạng hít) giảm tình trạng có thắt phế quản, giúp bệnh nhân dễ thở.

- Thuốc corticoid (dạng hít: beclomethazon, fluticazon; dạng xịt: mometason, budesonide) có tác dụng kháng viêm, giảm phù nề, giảm các cơn co thắt ở phế quản.

- Thuốc Epiephrin có vai trò chống suy tim mạch cấp, nâng cao huyết áp đối với trường hợp bị suy hô hấp, hạ huyết áp.

Các biện pháp điều trị dị ứng thực phẩm không dùng thuốc có thể tham khảo như:

- Uống nước giấm táo rượu.

- Nhai tỏi sống.

- Uống nước pha từ dầu cây thầu dầu.

- Tăng cường bổ sung vitamin nhất là nhóm vitamin C tăng cường hệ miễn dịch giúp bệnh nhanh khỏi hơn.

Bạn sẽ có thể kiểm soát dị ứng thực phẩm nếu áp dụng các biện pháp sau:

- Đọc nhãn thực phẩm cẩn thận để biết chắc không có thành phần dị ứng trong đó, tránh các thực phẩm phổ biến nhất gây dị ứng: sữa, trứng, đậu phộng, hạt cây, cá, sò, đậu nành và lúa mì.

- Nếu có bất kỳ nghi ngờ thức ăn có thể chứa tác nhân gây dị ứng, luôn nói không với thực phẩm đó để phòng tránh các hậu quả nguy hiểm do dị ứng mang lại.

- Nhờ người trông nom, chăm sóc (như cô giáo, người giúp việc) giúp ngăn chặn dị ứng thông qua các việc như rửa tay cẩn thận và làm sạch các khu vực cơ thể đã tiếp xúc với thực phẩm gây dị ứng.

- Cần nấu chín rau quả trước khi ăn. Trái cây và rau nấu chín thường không gây ra triệu chứng phản ứng chéo dị ứng miệng.

- Nên hạn chế ăn uống trước khi tập thể dục 1 giờ đồng hồ để tránh trình trạng dị ứng thực phẩm kết hợp tập thể thao.