Thiếu máu não là một trong những vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến, đặc biệt ở người trẻ do stress, thức khuya và làm việc trí óc kéo dài. Bệnh xảy ra khi lượng máu nuôi dưỡng não không đủ, khiến tế bào thần kinh thiếu oxy và dưỡng chất. Mặc dù không cấp tính như đột quỵ, thiếu máu não kéo dài vẫn có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ, mất tập trung, thậm chí tăng nguy cơ tai biến trong tương lai.

Vì vậy, hiểu rõ thiếu máu não là gì, nguyên nhân, triệu chứng nhận biết và cách điều trị đúng là chìa khóa bảo vệ sức khỏe não bộ lâu dài.

Tìm hiểu về thiếu máu não

1. Thiếu máu não là gì?

Thiếu máu não (còn gọi là thiểu năng tuần hoàn não) là tình trạng dòng máu lên não bị giảm, khiến tế bào não không được cung cấp đủ oxy và glucose. Từ đó gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, giảm trí nhớ, mệt mỏi…

Nếu không được can thiệp sớm, thiếu máu não mạn tính có thể dẫn đến:

• Rối loạn tiền đình

• Giảm khả năng tập trung và làm việc trí óc

• Thiếu oxy não kéo dài

• Tăng nguy cơ đột quỵ (tai biến mạch máu não)

Thiếu máu não không phải là bệnh đơn lẻ, mà là hội chứng do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra.

2. Nguyên nhân gây thiếu máu não

Có rất nhiều nguyên nhân khiến dòng máu lên não bị suy giảm. Dưới đây là những yếu tố phổ biến nhất:

2.1. Xơ vữa động mạch

Đây là nguyên nhân hàng đầu, thường gặp ở người trung niên và lớn tuổi.

Xơ vữa làm thành mạch dày và hẹp, cản trở máu lên não. Khi mảng xơ vữa lớn dần, lượng máu não giảm đáng kể, gây chóng mặt, đau đầu và suy giảm trí nhớ.

2.2. Huyết áp thấp hoặc huyết áp không ổn định

Huyết áp thấp khiến máu không đủ lực đẩy để lên não. Biểu hiện khi đứng dậy đột ngột:

• Hoa mắt

• Choáng váng

• Tối sầm mặt

Người trẻ stress hoặc ăn uống kém rất hay gặp tình trạng này.

2.3. Thiếu máu (giảm hồng cầu, giảm hemoglobin)

Khi cơ thể thiếu hồng cầu, oxy vận chuyển lên não sẽ giảm, gây:

• Mệt mỏi

• Ù tai

• Giảm khả năng ghi nhớ

• Chóng mặt kéo dài

2.4. Căng thẳng, mất ngủ kéo dài

Stress làm tăng hormone cortisol, gây co mạch, làm giảm lượng máu lên não.

Thức khuya giảm lưu lượng tuần hoàn và khiến các mạch máu co thắt nhiều hơn.

2.5. Thoái hóa đốt sống cổ – chèn ép mạch máu lên não

Thoái hóa, gai xương hoặc thoát vị đĩa đệm cổ có thể chèn ép động mạch đốt sống – mạch máu quan trọng đưa máu lên não sau. Triệu chứng điển hình:

• Chóng mặt khi xoay cổ

• Ù tai

• Nhức đầu vùng chẩm

• Tê vai gáy

2.6. Rối loạn tiền đình

Tiền đình hoạt động bất thường khiến cơ thể mất khả năng giữ thăng bằng và kèm theo giảm tưới máu não.

2.7. Thói quen sống không lành mạnh

• Ít vận động

• Uống rượu bia thường xuyên

• Hút thuốc lá

• Thức khuya

• Ngồi lâu trước máy tính

Những yếu tố này làm tăng nguy cơ giảm tuần hoàn não.

2.8. Một số bệnh lý tim mạch

• Rung nhĩ

• Hẹp van tim

• Suy tim

• Dị tật mạch máu não

Những bệnh lý này khiến tim bơm máu kém hiệu quả, dẫn đến thiếu máu não.

Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu não

3. Triệu chứng thiếu máu não

Triệu chứng có thể xuất hiện thoáng qua hoặc kéo dài, tùy mức độ. Người bệnh có thể gặp:

3.1. Đau đầu kéo dài

Đau âm ỉ quanh trán, thái dương hoặc sau gáy.

Đau tăng khi căng thẳng hoặc thiếu ngủ.

3.2. Chóng mặt, hoa mắt

Cảm giác quay cuồng hoặc lảo đảo. Đi kèm với:

• Ù tai

• Buồn nôn

• Mất thăng bằng

Đặc biệt dễ xuất hiện khi đứng lên hoặc xoay cổ.

3.3. Suy giảm trí nhớ – khó tập trung

Do não thiếu oxy, người bệnh dễ bị:

• Quên trước quên sau

• Giảm khả năng tập trung

• Khó xử lý công việc

• Hay mất phương hướng

3.4. Mệt mỏi toàn thân

Do thiếu oxy não và cơ thể hoạt động kém hiệu quả khiến người bệnh:

• Thường xuyên buồn ngủ

• Mặn mỏi

• Thiếu năng lượng

3.5. Rối loạn giấc ngủ

Thiếu máu não có thể làm người bệnh:

• Khó ngủ

• Ngủ chập chờn

• Dậy giữa đêm

• Mất ngủ kéo dài

3.6. Ù tai, giảm thính lực tạm thời

Tiếng ù “vo ve”, “ong ong”… là dấu hiệu giảm lưu lượng máu vùng tai – não.

3.7. Nhìn mờ hoặc chóng mặt khi thay đổi tư thế

Do máu lên não không đủ để điều chỉnh tầm nhìn.

3.8. Tê bì tay chân, nhất là khi ngủ

Một số người còn thấy chân tay lạnh, đau mỏi vai gáy.

Thiếu máu não có thể gây tê yếu tay chân, đặc biệt là một bên cơ thể, nếu liên quan đến thiếu máu não khu trú

4. Thiếu máu não có nguy hiểm không?

Mặc dù không ngay lập tức đe dọa tính mạng, nhưng thiếu máu não kéo dài có thể dẫn đến:

• Rối loạn tiền đình mạn tính

• Suy giảm trí nhớ nặng

• Trầm cảm, lo âu

• Tăng nguy cơ tai biến mạch máu não

• Sa sút trí tuệ (Alzheimer)

Vì vậy, việc điều trị sớm là vô cùng quan trọng.

5. Chẩn đoán thiếu máu não

Bác sĩ có thể chỉ định:

• Siêu âm Doppler mạch cảnh – đốt sống

• Chụp MRI não – mạch máu não

• Đo huyết áp 24 giờ

• Xét nghiệm máu: mỡ máu, đường huyết, công thức máu

• Điện tâm đồ, siêu âm tim

Mục tiêu là xác định chính xác nguyên nhân và đánh giá mức độ ảnh hưởng lên não.

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường dùng hình ảnh và xét nghiệm kết hợp với lâm sàng

6. Điều trị thiếu máu não

Điều trị cần kết hợp nhiều phương pháp:

6.1. Thuốc cải thiện tuần hoàn não

Bác sĩ có thể kê một số nhóm thuốc:

• Thuốc giãn mạch

• Thuốc hoạt huyết

• Thuốc bổ não chứa Ginkgo biloba

• Thuốc cải thiện vi tuần hoàn

Không nên tự ý mua thuốc khi chưa khám chuyên khoa.

6.2. Điều trị nguyên nhân nền tảng

• Kiểm soát huyết áp

• Điều trị thiếu máu, thiếu sắt

• Giảm mỡ máu

• Điều trị thoái hóa đốt sống cổ

• Kiểm soát stress, rối loạn giấc ngủ

Đây là phần quan trọng nhất để ngăn bệnh tái phát.

6.3. Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng

Đặc biệt cần thiết nếu nguyên nhân liên quan đến:

• Thoái hóa cột sống cổ

• Rối loạn tiền đình

• Tê bì tay chân

Bao gồm: xoa bóp, kéo giãn cột sống, chiếu hồng ngoại, tập vận động vùng cổ vai.

6.4. Thay đổi lối sống

Để cải thiện lưu lượng máu lên não, hãy:

• Tập thể dục 30 phút mỗi ngày: Đi bộ, đạp xe, tập yoga, bơi lội.

• Ngủ đủ giấc: 7–8 tiếng/ngày, tránh thức khuya.

• Ngồi thẳng lưng khi làm việc: Hạn chế ngồi lâu quá 1–2 giờ liên tục.

• Bổ sung nước đầy đủ: Tối thiểu 1,5–2 lít/ngày.

• Ăn uống cân bằng: Tăng rau xanh, cá, các thực phẩm giàu omega-3. Giảm đường, chất béo bão hòa, thức ăn nhanh

6.5. Kiểm soát căng thẳng

Có thể áp dụng:

• Thiền

• Hít thở sâu

• Yoga

• Tránh làm việc quá sức

7. Thiếu máu não có phải đột quỵ không?

Nhiều người nhầm lẫn hai tình trạng này.

Tuy khác nhau, nhưng thiếu máu não kéo dài làm tăng nguy cơ đột quỵ, do đó cần điều trị sớm.

8. Cách phòng ngừa thiếu máu não hiệu quả

• Kiểm soát bệnh lý nền: Huyết áp – mỡ máu – đường huyết.

• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần.

• Ngủ đủ 7–8 giờ/ngày

• Giảm stress – cân bằng cảm xúc

• Duy trì chế độ ăn tốt cho mạch máu: Rau xanh, hạt óc chó, hạnh nhân, cá béo (cá hồi, cá thu), trái cây tươi

• Bỏ thuốc lá – hạn chế rượu bia

• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với người trên 40 tuổi hoặc có bệnh nền.

Kết luận

Thiếu máu não là tình trạng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Nhận biết sớm các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, suy giảm trí nhớ, rối loạn giấc ngủ giúp bạn chủ động điều trị kịp thời. Việc điều trị cần phối hợp giữa dùng thuốc, cải thiện nguyên nhân nền, và thay đổi lối sống để tối ưu hiệu quả.

Chăm sóc sức khỏe não bộ chính là đầu tư quan trọng nhất cho chất lượng cuộc sống lâu dài.