Semaglutide Là Gì? Cách Dùng, Tác Dụng Và Lưu Ý Khi Sử Dụng

Semaglutide là một trong những thuốc điều trị tiểu đường và hỗ trợ giảm cân nổi tiếng nhất hiện nay, được biết đến qua các tên thương mại như Ozempic, Wegovy, hoặc Rybelsus. Những năm gần đây, Semaglutide trở thành “hiện tượng” toàn cầu nhờ khả năng giảm cân mạnh, kiểm soát đường huyết tốt, đồng thời giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch cho người tiểu đường type 2.

Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ Semaglutide là gì, hoạt động ra sao, có những tác dụng phụ nào và cần lưu ý gì khi sử dụng. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm đầy đủ thông tin theo chuẩn y khoa, dễ hiểu và an toàn.

Cấu trúc hóa học của Semaglutide

1. Semaglutide là gì?

Semaglutide là một loại thuốc thuộc nhóm chất chủ vận GLP-1 (GLP-1 receptor agonists) – nhóm thuốc mô phỏng hormone GLP-1 tự nhiên trong cơ thể. Hormone này có vai trò:

• Điều hòa đường huyết

• Làm chậm rỗng dạ dày

• Giảm cảm giác thèm ăn

• Tăng tiết insulin khi đường huyết cao

Nhờ cơ chế đó, Semaglutide mang lại hai lợi ích rõ rệt:

• Điều trị tiểu đường type 2 Giúp kiểm soát đường huyết, giảm HbA1c và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.

• Hỗ trợ giảm cân mạnh: Có thể giảm 10–15% cân nặng sau 3–6 tháng sử dụng đúng chỉ dẫn.

Semaglutide được sản xuất dưới 2 dạng:

• Tiêm dưới da 1 lần/tuần (Ozempic, Wegovy)

• Uống 1 lần/ngày (Rybelsus)

2. Semaglutide hoạt động như thế nào?

Semaglutide hoạt động dựa trên cơ chế mô phỏng hormone GLP-1, giúp:

• Kích thích tuyến tụy tiết insulin: Khi đường huyết tăng sau ăn, Semaglutide khiến tuyến tụy tiết insulin nhiều hơn, giúp giảm đường máu.

• Giảm tiết glucagon: Glucagon là hormone làm tăng đường huyết. Semaglutide ức chế chất này, giúp ổn định đường máu tốt hơn.

• Làm chậm tiêu hóa và rỗng dạ dày: Khi dạ dày trống chậm hơn, bạn sẽ no lâu hơn, giảm thèm ăn → hỗ trợ giảm cân.

• Tác động lên vùng thần kinh điều khiển cảm giác đói: Semaglutide giảm hoạt động của vùng não gây cảm giác đói, khiến bạn ăn ít đi.

Tác dụng của Semaglutide

3. Công dụng của Semaglutide

3.1. Điều trị tiểu đường type 2

Semaglutide được FDA phê duyệt để:

• Hạ đường huyết hiệu quả

• Giảm HbA1c 1–1.5%

• Hỗ trợ giảm cân cho người tiểu đường

• Giảm nguy cơ biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ

3.2. Hỗ trợ giảm cân

Wegovy (Semaglutide liều cao) được sử dụng cho:

• Người béo phì (BMI ≥ 30)

• Người thừa cân (BMI ≥ 27) kèm bệnh lý: tiểu đường, tăng huyết áp, gan nhiễm mỡ

Nghiên cứu cho thấy:

• Giảm 10–15% cân nặng sau 3–6 tháng

• Một số trường hợp giảm đến 20%, tùy cơ địa và chế độ ăn – tập luyện

3.3. Giảm nguy cơ tim mạch

Semaglutide giúp cải thiện:

• Mỡ máu

• Huyết áp

• Mảng xơ vữa động mạch

→ Giảm nguy cơ bệnh tim ở người tiểu đường.

3.4. Tác dụng trên gan nhiễm mỡ

Nghiên cứu mới cho thấy Semaglutide có thể hỗ trợ cải thiện gan nhiễm mỡ chuyển hóa (MASLD) nhờ tác dụng giảm cân.

4. Đối tượng nên sử dụng Semaglutide

• Người tiểu đường type 2: Không kiểm soát tốt đường huyết bằng metformin, thay đổi lối sống hoặc thuốc khác.

• Người béo phì hoặc thừa cân có bệnh lý đi kèm

• Người có nguy cơ tim mạch cao

• Người gan nhiễm mỡ mức độ trung bình – nặng (theo chỉ định bác sĩ)

5. Cách dùng Semaglutide

Việc dùng Semaglutide phải theo chỉ định của bác sĩ, vì mỗi dạng sẽ có liều khác nhau.

5.1. Cách dùng Semaglutide dạng tiêm (Ozempic, Wegovy)

Tiêm dưới da 1 lần/tuần, vào:

• Bụng

• Đùi

• Cánh tay

Không tiêm 2 mũi trong vòng 48 giờ.

Liều dùng phổ biến:

• Tuần 1–4: 0.25 mg/tuần

• Tuần 5–8: 0.5 mg/tuần

• Tuần 9 trở đi: 1 mg/tuần (Ozempic)

• Hoặc tăng đến 2.4 mg/tuần (Wegovy – giảm cân)

Hình ảnh bút tiêm Ozempic và Wegovy chứa hoạt chất Semaglutide

5.2. Cách dùng Semaglutide dạng uống (Rybelsus)

• Uống 1 lần/ngày, buổi sáng

• Uống khi bụng đói, trước ăn 30 phút

• Uống với 20–50 ml nước, không uống nhiều hơn

• Không nhai hoặc nghiền

Liều dùng

• Khởi đầu: 3 mg/ngày

• Sau 30 ngày: 7 mg/ngày

• Có thể tăng lên 14 mg/ngày nếu cần.

Hình ảnh thuốc viên rybelsus của Novo Nordisk

6. Tác dụng phụ của Semaglutide

Giống các thuốc GLP-1 khác, Semaglutide có thể gây một số tác dụng phụ sau:

Rối loạn tiêu hóa (thường gặp nhất)

• Buồn nôn

• Nôn

• Đầy bụng

• Tiêu chảy hoặc táo bón

Triệu chứng thường giảm sau vài tuần.

Chán ăn, sụt cân quá nhanh: Có lợi cho mọi người, nhưng nếu giảm >1kg/tuần thì cần báo bác sĩ.

Đau bụng: Liên quan đến rối loạn tiêu hóa hoặc viêm tụy (hiếm gặp nhưng nghiêm trọng).

Viêm tụy cấp (hiếm): Dưới đây là những dấu hiệu cần cấp cứu:

• Đau bụng dữ dội

• Buồn nôn liên tục

• Đau lan ra lưng

Sỏi túi mật: Do giảm cân nhanh.

Hạ đường huyết: Thường xảy ra khi dùng kèm insulin hoặc sulfonylurea.

Dị ứng thuốc (hiếm)

7. Chống chỉ định dùng Semaglutide

Không dùng cho các trường hợp:

• Tiền sử ung thư tuyến giáp thể tủy (MTC)

• Hội chứng đa u nội tiết type 2 (MEN2)

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú

• Dị ứng với Semaglutide

• Đang viêm tụy cấp/tiền sử viêm tụy nặng

• Trẻ em < 18 tuổi (trừ Wegovy được FDA chấp nhận từ 12 tuổi)

Thuốc Semaglutide chống chỉ định dùng cho người có tiền sử ung thư tuyến giáp thể tủy (MTC)

8. Lưu ý quan trọng khi sử dụng Semaglutide

• Không tự dùng không có chỉ định: Có nguy cơ gây biến chứng nếu không có sự giám sát y tế

• Phải tăng liều từ từ: Tăng liều quá nhanh dễ gây buồn nôn và nôn nặng.

• Uống ít nước sẽ làm buồn nôn nhiều hơn

• Kết hợp ăn uống và vận động để giảm cân ổn định: Không nên chỉ phụ thuộc thuốc.

• Ngưng dùng nếu có dấu hiệu viêm tụy

• Không tiêm hai liều gần nhau: Nếu quên liều, chỉ tiêm khi cách liều kế tiếp > 72 giờ.

• Theo dõi đường huyết, chức năng gan, thận định kỳ

• Không uống rượu → tăng nguy cơ viêm tụy

9. Semaglutide có phải tiêm suốt đời không?

Không bắt buộc. Nhưng nếu ngừng thuốc, cân nặng có thể quay lại trong 3–6 tháng.

Với tiểu đường type 2, một số bệnh nhân cần dùng lâu dài để kiểm soát đường huyết.

10. Câu hỏi thường gặp

10.1. Semaglutide có an toàn không?

Có, nếu dùng theo chỉ định bác sĩ. Tác dụng phụ chủ yếu rối loạn tiêu hóa, thường tự giảm.

10.2. Dùng Semaglutide bao lâu thì có kết quả?

Thường sau 4–8 tuần, hiệu quả rõ rệt sau 3 tháng.

10.3. Dùng Semaglutide có cần theo dõi xét nghiệm định kỳ không?

Có. Người sử dụng Semaglutide nên kiểm tra định kỳ các chỉ số như đường huyết, HbA1c, chức năng gan – thận, điện giải và siêu âm bụng (nếu cần). Việc theo dõi giúp phát hiện sớm tác dụng phụ hiếm gặp như viêm tụy hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài.

10.4. Semaglutide có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không?

Hiện chưa có bằng chứng cho thấy Semaglutide gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản. Tuy nhiên, thuốc không được khuyến cáo cho phụ nữ đang cố gắng mang thai hoặc đang điều trị hiếm muộn, vì cần ngừng thuốc ít nhất 2 tháng trước khi có thai để đảm bảo an toàn cho thai nhi.

10.5. Nếu quên tiêm Semaglutide thì phải làm sao?

Tiêm ngay khi nhớ ra nếu còn cách liều tiếp theo hơn 72 giờ.

Kết luận

Semaglutide là thuốc đột phá trong điều trị tiểu đường type 2 và giảm cân. Thuốc hoạt động bằng cách mô phỏng hormone GLP-1 giúp giảm đường huyết, kiểm soát cơn đói và giảm cân mạnh.

Tuy nhiên, thuốc có nhiều lưu ý, đặc biệt về rối loạn tiêu hóa, nguy cơ viêm tụy và yêu cầu theo dõi y tế chặt chẽ. Do đó, người bệnh không nên tự ý mua hoặc sử dụng khi chưa được bác sĩ đánh giá đầy đủ.