5-MTHF Là Gì? Công Dụng, Liều Dùng Và Những Điều Bạn Cần Biết

Vitamin B9 là một dưỡng chất thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành tế bào, tổng hợp DNA và hỗ trợ phát triển thần kinh, đặc biệt ở phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, không phải ai cũng hấp thu và chuyển hóa được axit folic – dạng tổng hợp phổ biến của vitamin B9 – một cách hiệu quả. Đó là lý do 5-MTHF (5-Methyltetrahydrofolate), hay còn gọi là folate hoạt tính, ngày càng được quan tâm và sử dụng rộng rãi.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu 5-MTHF là gì, vì sao dạng folate này lại được xem là “nâng cấp” của acid folic, cũng như công dụng, liều dùng và những điều bạn cần biết trước khi bổ sung để đạt hiệu quả tối ưu cho sức khỏe tim mạch, trí não và thai kỳ.

Công thức hóa học của 5-MTHF 

1. 5-MTHF là gì?

5-MTHF (5-Methyltetrahydrofolate) là dạng hoạt động sinh học của folate (vitamin B9) – một loại vitamin thiết yếu trong quá trình tổng hợp DNA, hỗ trợ sản xuất hồng cầu và duy trì hoạt động của hệ thần kinh.

Trong cơ thể, axit folic (dạng tổng hợp của folate có trong thực phẩm bổ sung) phải được chuyển hóa qua nhiều bước để trở thành 5-MTHF – dạng mà tế bào có thể sử dụng trực tiếp. Tuy nhiên, một số người có đột biến gen MTHFR (Methylenetetrahydrofolate reductase) khiến quá trình chuyển hóa này bị giảm hiệu quả, dẫn đến thiếu hụt folate hoạt tính dù đã bổ sung đầy đủ.

Do đó, bổ sung 5-MTHF trực tiếp giúp cơ thể hấp thu và sử dụng dễ dàng hơn, đặc biệt phù hợp với người có biến thể gen MTHFR hoặc gặp vấn đề chuyển hóa folate.

Phân biệt giữa Axit folic và 5-MTHF

2. Cơ chế hoạt động của 5-MTHF trong cơ thể

5-MTHF đóng vai trò vận chuyển nhóm methyl (CH₃) trong nhiều phản ứng sinh học, đặc biệt là:

• Chuyển đổi homocysteine thành methionine – một acid amin thiết yếu giúp tổng hợp protein và chất dẫn truyền thần kinh.

• Tham gia tổng hợp DNA, RNA – quan trọng trong quá trình phát triển tế bào, đặc biệt ở phụ nữ mang thai và thai nhi.

• Duy trì sức khỏe thần kinh – hỗ trợ tạo ra serotonin, dopamine và norepinephrine – những chất ảnh hưởng đến tâm trạng, giấc ngủ và khả năng tập trung.

Nhờ vậy, 5-MTHF giúp ngăn ngừa thiếu máu, cải thiện chức năng não và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.

5-mthf giúp chuyển đổi homocysteine thành methionine

3. Công dụng của 5-MTHF

3.1. Hỗ trợ thai kỳ và ngăn ngừa dị tật ống thần kinh

Folate là dưỡng chất vô cùng quan trọng cho phụ nữ mang thai, giúp hình thành ống thần kinh của thai nhi trong 4 tuần đầu thai kỳ. Việc thiếu folate có thể dẫn đến các dị tật như nứt đốt sống, vô sọ hoặc chậm phát triển não bộ.

So với acid folic, 5-MTHF hấp thu và hoạt động nhanh hơn, giúp cơ thể sẵn sàng cung cấp folate cho thai nhi ngay cả ở những phụ nữ có biến thể gen MTHFR.

Nghiên cứu cho thấy phụ nữ dùng 5-MTHF có nồng độ folate trong máu cao hơn 20–40% so với người dùng acid folic.

3.2. Cải thiện sức khỏe tim mạch

Mức homocysteine cao trong máu là yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch, đột quỵ và bệnh tim mạch. 5-MTHF giúp chuyển hóa homocysteine thành methionine, giảm độc tính và cải thiện sức khỏe mạch máu.

Sự kết hợp giữa 5-MTHF, vitamin B6 và vitamin B12 có thể giúp hạ nồng độ homocysteine hiệu quả hơn acid folic đơn lẻ.

3.3. Hỗ trợ điều trị rối loạn tâm thần và trầm cảm

Folate có vai trò quan trọng trong tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, bao gồm serotonin, dopamine và norepinephrine. Thiếu hụt folate có thể làm giảm hiệu quả của thuốc chống trầm cảm.

Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung 5-MTHF liều cao (7,5 – 15 mg/ngày) giúp tăng cường đáp ứng điều trị trầm cảm ở bệnh nhân không có cải thiện khi dùng thuốc chống trầm cảm thông thường.

3.4. Tăng cường chức năng não bộ và giảm mệt mỏi

5-MTHF tham gia vào quá trình tạo năng lượng tế bào và dẫn truyền thần kinh, giúp cải thiện sự tập trung, trí nhớ và tinh thần minh mẫn. Ngoài ra, người bị thiếu máu do thiếu folate thường cảm thấy mệt mỏi, da nhợt nhạt, và thiếu sức sống – tình trạng có thể cải thiện sau khi bổ sung 5-MTHF.

3.5. Hỗ trợ sinh sản ở nam và nữ

Folate có ảnh hưởng đến sự phát triển của tế bào trứng và tinh trùng. Bổ sung 5-MTHF có thể giúp:

• Nâng cao chất lượng tinh trùng, giảm tỉ lệ đột biến DNA.

• Tăng khả năng thụ thai tự nhiên hoặc trong hỗ trợ sinh sản (IVF).

4. Ai nên dùng 5-MTHF?

5-MTHF phù hợp cho các nhóm sau:

• Phụ nữ chuẩn bị mang thai hoặc đang mang thai (đặc biệt 3 tháng đầu).

• Người có đột biến gen MTHFR (C677T, A1298C).

• Người mắc rối loạn tâm thần, trầm cảm, lo âu mạn tính.

• Người có nguy cơ bệnh tim mạch hoặc nồng độ homocysteine cao.

• Người cao tuổi – hấp thu folate kém do chuyển hóa yếu.

• Người thiếu máu do thiếu folate hoặc dinh dưỡng kém.

5-MTHF giúp ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Ở những phụ nữ mang đột biến gen MTHFR, 5-MTHF hiệu quả hơn acid folic vì không cần trải qua bước chuyển hóa enzym.

5. Liều dùng 5-MTHF khuyến nghị

Tùy theo mục đích sử dụng, liều lượng 5-MTHF sẽ khác nhau:

⚠️ Không nên tự ý tăng liều mà không có hướng dẫn y tế, đặc biệt khi dùng cùng các thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống động kinh.

6. 5-MTHF có trong thực phẩm nào?

Tuy 5-MTHF có thể được tổng hợp thành viên uống, nhưng cơ thể cũng có thể nhận folate tự nhiên từ thực phẩm như:

• Rau lá xanh đậm: rau chân vịt, cải bó xôi, bông cải xanh

• Đậu, đỗ, đậu lăng

• Gan động vật

• Quả bơ, cam, chuối

• Trứng, sữa, ngũ cốc nguyên hạt

Tuy nhiên, folate tự nhiên dễ bị phân hủy khi nấu nướng ở nhiệt độ cao, do đó việc bổ sung thêm viên 5-MTHF giúp đảm bảo đủ lượng hấp thu mỗi ngày.

7. Tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng 5-MTHF

5-MTHF nhìn chung an toàn và dung nạp tốt, nhưng trong một số trường hợp có thể gặp:

• Buồn nôn nhẹ, đau đầu hoặc mệt mỏi trong vài ngày đầu dùng.

• Rối loạn giấc ngủ hoặc kích thích nhẹ nếu dùng liều cao vào buổi tối.

• Tương tác thuốc với một số nhóm như:

  • Thuốc chống động kinh (phenytoin, carbamazepine)

  • Methotrexate (dùng điều trị ung thư hoặc viêm khớp dạng thấp)

  • Thuốc tránh thai nội tiết

Nên báo cho bác sĩ biết nếu bạn đang dùng các thuốc trên để được điều chỉnh liều phù hợp.

8. 5-MTHF có cần thiết nếu đã uống acid folic?

Câu trả lời là “tùy vào khả năng chuyển hóa của bạn”.
Nếu bạn:

• Không có biến thể gen MTHFR,

• Hấp thu và chuyển hóa folate bình thường, thì acid folic vẫn hiệu quả.

Tuy nhiên, nếu bạn:

• Có gen MTHFR đột biến,

• Hoặc từng dùng acid folic mà xét nghiệm vẫn thiếu folate, thì 5-MTHF là lựa chọn tối ưu hơn để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

9. Cách chọn và bảo quản sản phẩm 5-MTHF

Khi chọn sản phẩm bổ sung 5-MTHF, nên lưu ý:

• Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định an toàn.

• Ưu tiên dạng viên nang mềm hoặc viên nén tan nhanh để hấp thu tốt.

• Tránh các sản phẩm chỉ ghi “folate” mà không nêu rõ dạng “5-MTHF”.

• Bảo quản nơi khô ráo, tránh ánh sáng và nhiệt độ cao.

Một số sản phẩm uy tín hiện nay thường dùng hoạt chất Quatrefolic® (dạng muối canxi của L-5-MTHF) hoặc Metafolin® (dạng muối glucosamine của L-5-MTHF) – là các dạng 5-MTHF có độ ổn định cao, được nghiên cứu lâm sàng rộng rãi.

10. Câu hỏi thường gặp về 5-MTHF

10.1. 5-MTHF có thể thay thế hoàn toàn acid folic không?

Có. 5-MTHF là dạng hoạt tính, có thể thay thế acid folic trong hầu hết trường hợp, đặc biệt ở người có gen MTHFR.

10.2. Uống 5-MTHF vào lúc nào là tốt nhất?

Nên uống sau bữa ăn sáng để hấp thu tốt và tránh kích thích dạ dày.

10.3. 5-MTHF có gây tăng cân không?

Không. 5-MTHF không ảnh hưởng đến cân nặng, mà chủ yếu tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng.

10.4. Có thể dùng 5-MTHF chung với vitamin tổng hợp không?

Có, nhưng nên chọn loại vitamin tổng hợp không chứa acid folic, tránh trùng lặp liều lượng.

10.5. Dùng 5-MTHF bao lâu mới có tác dụng?

Tùy mục đích. Với phụ nữ mang thai, hiệu quả bảo vệ thai nhi đạt tối đa sau ít nhất 4 tuần bổ sung liên tục. Với các trường hợp thiếu folate, có thể thấy cải thiện trong 2–4 tuần.

Kết luận

5-MTHF là dạng hoạt tính sinh học của folate, đóng vai trò thiết yếu trong chuyển hóa tế bào, phòng ngừa dị tật thai nhi, cải thiện chức năng thần kinh và tim mạch. So với acid folic, 5-MTHF có khả năng hấp thu và tác dụng nhanh hơn, an toàn hơn cho người có gen MTHFR đột biến.

Bổ sung đúng liều 5-MTHF giúp bạn:

• Duy trì sức khỏe tim mạch

• Nâng cao tinh thần, giảm mệt mỏi

• Tăng khả năng sinh sản và bảo vệ thai nhi

Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng nếu bạn đang mang thai, mắc bệnh mạn tính hoặc đang sử dụng thuốc dài hạn.