Cơn Đau Quặn Thận Là Gì? Nhận Biết Sớm Để Tránh Biến Chứng Nguy Hiểm

Đau quặn thận (renal colic) là một trong những kiểu đau dữ dội nhất mà con người có thể trải qua. Cơn đau thường đến đột ngột, cảm giác như dao cắt từ vùng thắt lưng lan xuống bụng dưới, bẹn hoặc cơ quan sinh dục. Trong y khoa, đau quặn thận thường liên quan đến sỏi thận – sỏi niệu quản, hoặc tình trạng tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu.

Nhiều người nhầm đau quặn thận với đau lưng, đau dạ dày hay đau cơ. Điều này rất nguy hiểm vì nếu không phát hiện sớm, cơn đau quặn thận có thể dẫn đến nhiễm trùng, ứ nước thận, suy thận hoặc tổn thương thận vĩnh viễn.

Bài viết này giúp bạn hiểu rõ: đau quặn thận là gì, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết sớm, phương pháp điều trị, cách phòng ngừa và khi nào cần đi khám ngay.

Tìm hiểu về cơn đau quặn thận là gì

1. Đau quặn thận là gì?

Đau quặn thận là cơn đau dữ dội xuất hiện khi dòng chảy của nước tiểu bị cản trở, khiến áp lực trong thận tăng lên. Tình trạng này làm giãn nở bể thận, niệu quản và kích thích các dây thần kinh cảm giác, tạo ra cảm giác đau “quặn” đặc trưng.

Đây không phải một bệnh, mà là triệu chứng báo hiệu có vấn đề ở hệ tiết niệu, thường gặp nhất là:

• Sỏi thận

• Sỏi niệu quản

• Tắc nghẽn niệu quản do cục máu đông, mô chết, dị vật

• Hẹp niệu quản

• U tuyến tiền liệt

• Khối u trong hệ tiết niệu

• Nhiễm trùng tiết niệu nặng

Nếu không xử lý kịp thời, nước tiểu bị ứ đọng có thể gây ứ nước thận (hydronephrosis), làm tổn thương nhu mô thận và dẫn đến suy thận.

2. Nguyên nhân gây đau quặn thận

• Sỏi thận – nguyên nhân phổ biến nhất: Khoảng 80% các trường hợp đau quặn thận liên quan đến sỏi. Sỏi có thể nằm trong thận hoặc rơi xuống niệu quản gây tắc nghẽn, kích hoạt cơn đau cấp tính.

• Hẹp niệu quản: Hẹp bẩm sinh hoặc do viêm, chấn thương khiến đường đi của nước tiểu bị thu hẹp.

• Cục máu đông hoặc mô chết: Một số bệnh lý như ung thư thận, nhiễm trùng nặng làm bong mô hoặc tạo ra cục máu đông làm tắc đường niệu.

• U tuyến tiền liệt hoặc phì đại tuyến tiền liệt: Nam giới tuổi trung niên – cao tuổi dễ gặp tình trạng chèn ép đường tiểu, gây đau quặn.

• Dị vật trong niệu quản: Hiếm gặp, nhưng có thể xảy ra sau thủ thuật y khoa hoặc do di vật lạ.

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Khi nhiễm trùng nặng, phù nề và viêm có thể làm tắc nghẽn dòng nước tiểu.

3. 8 dấu hiệu nhận biết đau quặn thận sớm

Đau quặn thận thường có biểu hiện khá điển hình, nhưng nhiều người vẫn nhầm lẫn với các bệnh khác.

• Đau lưng hoặc đau vùng thắt lưng: Đau xuất phát từ một bên lưng, vùng ngang thận. Cảm giác đau sâu và khó xác định vị trí.

• Cơn đau lan xuống bụng dưới: Đau từ thận chạy theo đường niệu quản xuống bụng, hông và háng.

• Đau lan xuống bẹn hoặc bộ phận sinh dục: Ở nam có thể đau xuống tinh hoàn, ở nữ lan xuống môi lớn hoặc âm đạo.

• Đau từng cơn hoặc đau liên tục: Cơn đau điển hình là đau từng cơn, mỗi cơn kéo dài từ 20–60 phút, nhưng cũng có trường hợp đau âm ỉ kéo dài.

• Tiểu buốt, tiểu gắt, tiểu ra máu: Sỏi cọ xát vào đường niệu gây tổn thương và chảy máu.

• Buồn nôn và nôn: Thận và đường tiêu hóa liên quan chặt chẽ qua hệ thần kinh, vì vậy đau quặn thận thường gây nôn.

• Chướng bụng, khó chịu: Do tắc nghẽn nước tiểu và căng tức từ bên trong.

• Sốt và ớn lạnh: Nếu kèm sốt, đây là dấu hiệu nhiễm trùng thận rất nguy hiểm, cần nhập viện khẩn cấp.

4. Đau quặn thận khác gì đau lưng thông thường?

Nhiều người lầm tưởng đau quặn thận là đau lưng do cơ – cột sống. Dưới đây là điểm khác biệt:

Nếu cơn đau không cải thiện khi nghỉ hoặc thay đổi tư thế, rất có thể là đau quặn thận.

5. Đau quặn thận có nguy hiểm không?

Câu trả lời là: Có – rất nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời.

Một số biến chứng có thể xảy ra:

• Ứ nước thận (hydronephrosis)

• Nhiễm trùng thận cấp tính

• Nhiễm trùng huyết

• Hoại tử nhu mô thận

• Giảm chức năng thận hoặc suy thận

• Tái phát sỏi nhiều lần

Cơn đau quặn thận tái diễn là dấu hiệu cho thấy thận đang bị tổn thương liên tục.

6. Chẩn đoán đau quặn thận

Bác sĩ sẽ sử dụng:

• Siêu âm thận – niệu quản – bàng quang

• CT scan hệ tiết niệu

• X-quang hệ niệu

• Tổng phân tích nước tiểu

• Xét nghiệm chức năng thận (creatinine, eGFR)

Nhờ đó xác định được vị trí sỏi, mức độ tắc nghẽn và nguy cơ biến chứng.

7. Cách điều trị đau quặn thận

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân (thường là sỏi).

7.1. Giảm đau cấp

• Thuốc giảm đau NSAID

• Thuốc chống co thắt niệu quản

• Hydration (truyền dịch)

7.2. Điều trị sỏi thận – sỏi niệu quản

Lựa chọn 1: Điều trị nội khoa

• Uống 2–3 lít nước/ngày (trừ trường hợp suy thận)

• Thuốc giãn cơ trơn niệu quản

• Thuốc giảm đau

• Thuốc hỗ trợ đào thải sỏi nhỏ (<5 mm)

Lựa chọn 2: Tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL)

Áp dụng với sỏi <20mm, không quá cứng và nằm vị trí phù hợp.

Lựa chọn 3: Tán sỏi nội soi

• Nội soi ngược dòng (URS)

• Nội soi ống mềm (RIRS)

Lựa chọn 4: Phẫu thuật

• Áp dụng khi sỏi quá lớn, nhiễm trùng hoặc thận đã tổn thương.

7.3. Điều trị nhiễm trùng thận

• Kháng sinh

• Truyền dịch

• Theo dõi sát nguy cơ nhiễm trùng huyết

Điều trị đau quặn thận bao gồm dùng thuốc giảm đau và thuốc chống co thắt, chườm nóng, uống nhiều nước và điều trị nguyên nhân

8. Cách phòng ngừa đau quặn thận hiệu quả

• Uống đủ nước mỗi ngày: Uống 2–3 lít nước/ngày giúp giảm nguy cơ tạo sỏi và tắc nghẽn đường niệu.

• Ăn ít muối: Muối làm tăng bài tiết canxi, từ đó tăng nguy cơ tạo sỏi.

• Giảm thực phẩm giàu oxalat: Rau bina, củ dền, socola, trà đặc, khoai lang, đậu phộng…

• Hạn chế đạm động vật: Nhiều đạm → tăng axit uric → tăng nguy cơ sỏi uric.

• Tăng cường thực phẩm tốt cho thận như chanh, nước lọc, bưởi, dứa, rau xanh, táo, gừng và nghệ.

• Vận động đều đặn, vừa sức, tránh gắng quá mức.

• Khám định kỳ hàng năm: Đặc biệt nếu có tiền sử sỏi hoặc bệnh thận.

9. Khi nào cần đi khám ngay?

Bạn phải đến bệnh viện ngay khi xuất hiện:

• Cơn đau quặn thận không thuyên giảm

• Tiểu ra máu đỏ tươi

• Sốt, ớn lạnh

• Không thể đi tiểu

• Buồn nôn, nôn kéo dài

• Đau lan xuống bẹn dữ dội

Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng thận hoặc tắc nghẽn nghiêm trọng.

Kết luận

Đau quặn thận là dấu hiệu cảnh báo hệ tiết niệu của bạn đang gặp vấn đề nghiêm trọng, thường là do sỏi hoặc tắc nghẽn niệu quản. Việc nhận biết sớm và xử lý đúng cách giúp tránh được những biến chứng nguy hiểm như ứ nước thận, nhiễm trùng thận và suy thận.

Nếu bạn xuất hiện cơn đau vùng lưng lan xuống bụng hay bẹn, đặc biệt kèm tiểu buốt – tiểu máu – buồn nôn, hãy đi khám sớm để bảo vệ thận của mình.