Ghép Thận Sống Được Bao Lâu? Giải Đáp Thắc Mắc

Ghép thận là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối, giúp họ có cơ hội lấy lại cuộc sống gần như bình thường, không còn phụ thuộc vào chạy thận nhân tạo hay thẩm phân phúc mạc. Tuy nhiên, câu hỏi được nhiều bệnh nhân và gia đình quan tâm nhất là:
“Ghép thận sống được bao lâu?”
“Thận ghép có sử dụng được lâu dài không?”

Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng sức khỏe người nhận, nguồn gốc thận, chất lượng điều trị sau ghép và khả năng tuân thủ thuốc chống thải ghép. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ tuổi thọ của thận ghép, các yếu tố ảnh hưởng, dấu hiệu thải ghép và cách kéo dài thời gian hoạt động của thận ghép.

Vậy ghép thận là gì?

1. Ghép thận là gì? Khi nào cần ghép thận?

Ghép thận là phẫu thuật đặt một quả thận khỏe mạnh (từ người hiến sống hoặc hiến đã qua đời) vào cơ thể người bị suy thận.

Người bệnh được chỉ định ghép thận khi:

• Suy thận mạn giai đoạn 5

• Chức năng thận dưới 10–15%

• Phải chạy thận hoặc sắp phải chạy thận

• Chất lượng cuộc sống suy giảm, không đáp ứng điều trị nội khoa

Ghép thận không chỉ giúp cải thiện chức năng thận, mà còn:

• Giảm nguy cơ biến chứng tim mạch

• Tăng tuổi thọ

• Duy trì sinh hoạt, làm việc bình thường

• Giảm chi phí điều trị lâu dài so với chạy thận

2. Ghép thận sống được bao lâu?

2.1. Tuổi thọ trung bình của thận ghép

Theo thống kê của nhiều trung tâm ghép thận lớn trên thế giới, tuổi thọ của thận ghép có thể đạt:

• Nếu thận được hiến từ người sống: 15–20 năm, nhiều trường hợp lên đến 25–30 năm

• Nếu thận được hiến từ người chết não: 10–15 năm, có trường hợp đạt 20 năm

Đây chỉ là mức trung bình – nhiều bệnh nhân có thể sống khỏe trên 30 năm sau ghép thận nếu chăm sóc đúng cách.

2.2. Tuổi thọ của bệnh nhân sau ghép thận

Nhiều nghiên cứu cho thấy:

• Người ghép thận có thể sống lâu hơn 2–3 lần so với người phụ thuộc chạy thận nhân tạo.

• Khoảng 80–90% bệnh nhân sống khỏe trong ít nhất 10 năm sau ghép.

• Không ít trường hợp sống 20–30 năm, thậm chí lâu hơn.

2.3. Vì sao tuổi thọ thận ghép khác nhau giữa các bệnh nhân?

Tuổi thọ của thận ghép phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Nguồn thận hiến (người sống hay người chết não)

• Mức độ phù hợp mô HLA

• Tuân thủ thuốc chống thải ghép

• Huyết áp, đường huyết, cân nặng

• Lối sống, dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt

• Chăm sóc y tế định kỳ

Với chăm sóc đúng cách, ghép thận có thể hoạt động từ 10–20 năm hoặc lâu hơn, giúp người bệnh có cuộc sống gần như bình thường.

3. Yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ của thận ghép

3.1. Nguồn thận hiến

Thận từ người sống (đặc biệt là người thân ruột thịt)

• Tổ chức mô tương thích hơn → Giảm nguy cơ thải ghép

• Hiệu quả và tuổi thọ thận ghép cao hơn

Thận từ người chết não

• Chất lượng thận phụ thuộc vào thời gian bảo quản và tình trạng trước khi hiến

• Tuổi thọ trung bình thấp hơn thận từ người sống

3.2. Tuân thủ thuốc chống thải ghép

Đây là yếu tố quan trọng nhất sau ghép thận. Nếu người bệnh quên thuốc hoặc tự ý ngừng thuốc, nguy cơ thải ghép tăng cao và có thể dẫn đến mất thận chỉ trong vài ngày.

3.3. Kiểm soát huyết áp và đường huyết

Tăng huyết áp và tiểu đường là hai nguyên nhân lớn nhất gây hỏng thận ghép. Người bệnh cần:

• Duy trì huyết áp <130/80 mmHg

• Kiểm soát đường huyết tốt nếu mắc tiểu đường

3.4. Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Béo phì gây áp lực lớn lên thận và làm giảm tuổi thọ thận ghép. BMI lý tưởng sau ghép nên từ 18.5 – 24.9.

3.5. Nhiễm trùng sau ghép

Thuốc chống thải ghép làm giảm miễn dịch → tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiểu, da, phổi.

Nhiễm trùng kéo dài có thể gây hỏng thận ghép.

3.6. Chất lượng chăm sóc y tế

Người bệnh cần:

• Khám định kỳ theo lịch

• Xét nghiệm creatinine, eGFR, nước tiểu

• Theo dõi nồng độ thuốc chống thải ghép

Nhờ vậy, bác sĩ có thể phát hiện sớm bất thường để xử lý kịp thời.

Tuổi thọ thận ghép còn phụ thuộc vào nguồn thận, sức khỏe người nhận, tuân thủ thuốc và lối sống.

4. Các dấu hiệu thải ghép thận cần theo dõi

Có hai loại thải ghép: cấp tính (diễn ra nhanh) và mạn tính (tiến triển chậm).

4.1. Dấu hiệu thải ghép cấp tính

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao

• Đau vùng hố chậu (nơi đặt thận ghép)

• Nước tiểu ít dần

• Tăng cân đột ngột

• Tăng huyết áp

• Phù chân

• Tăng creatinine máu

Cần đến bệnh viện ngay lập tức.

4.2. Dấu hiệu thải ghép mạn tính

• Creatinine tăng từ từ

• Protein niệu (có đạm trong nước tiểu)

• Mệt mỏi kéo dài

• Huyết áp khó kiểm soát

Thải ghép mạn tính tiến triển âm thầm, nếu phát hiện sớm có thể kéo dài tuổi thọ thận ghép.

5. Làm sao để kéo dài tuổi thọ thận ghép?

Dưới đây là 10 nguyên tắc vàng giúp thận ghép hoạt động lâu bền:

5.1. Tuyệt đối không quên thuốc chống thải ghép

Người bệnh cần uống thuốc đúng giờ mỗi ngày.

Bỏ thuốc 1–2 lần cũng có thể gây nguy hiểm.

5.2. Uống đủ nước

Khoảng 2–2.5 lít/ngày, trừ khi bác sĩ khuyến cáo khác.

Giúp thận lọc tốt và hạn chế viêm nhiễm đường tiểu.

5.3. Kiểm soát huyết áp

• Tránh ăn mặn

• Tập thể dục nhẹ

• Uống thuốc hạ áp theo chỉ định

5.4. Tránh rượu bia, thuốc lá

Các chất độc hại trong rượu bia và nicotin gây tổn thương thận ghép và làm tăng nguy cơ thải ghép.

5.5. Duy trì cân nặng lý tưởng

Ăn uống lành mạnh và vận động 30 phút/ngày giúp giảm gánh nặng lên thận.

5.6. Hạn chế thực phẩm độc hại cho thận

• Đồ nhiều muối

• Thức ăn nhanh

• Thịt đỏ quá mức

• Nước ngọt có ga

• Nội tạng động vật

5.7. Kiểm soát đường huyết

Nếu bị tiểu đường, duy trì HbA1c <7%.

5.8. Khám định kỳ đúng lịch

• 1 lần/tuần trong 1 tháng đầu

• 1 lần/2 tuần trong 2–3 tháng

• 1 lần/tháng trong năm đầu

• 3–6 tháng/lần từ năm thứ hai

5.9. Tránh nhiễm trùng

• Uống nước đầy đủ

• Không nhịn tiểu

• Giữ vệ sinh cá nhân

• Tránh tiếp xúc người đang nhiễm bệnh

5.10. Vận động đúng cách

• Đi bộ

• Yoga

• Bơi lội nhẹ

• Tránh nâng tạ nặng

Tuân thủ thuốc, kiểm soát huyết áp/đường huyết, chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh là những điều có thể làm để kéo dài tuổi thọ của thận ghép

6. Những câu hỏi thường gặp khi ghép thận

6.1. Sau ghép thận có cần chạy thận lại không?

Thông thường không, nhưng nếu thận ghép bị thải hoặc hỏng, bệnh nhân có thể phải quay lại chạy thận hoặc ghép thận lần 2.

6.2. Ghép thận có phải dùng thuốc suốt đời không?

Có. Thuốc chống thải ghép phải duy trì cả đời để ngăn hệ miễn dịch tấn công thận mới.

6.3. Người ghép thận có sinh hoạt bình thường được không?

Có thể làm việc, đi học, chơi thể thao, sinh hoạt gần như người khỏe mạnh nếu tuân thủ điều trị tốt.

6.4. Ghép thận có ảnh hưởng đến sinh sản không?

Sau 1–2 năm ghép, chức năng sinh dục và khả năng sinh sản có thể phục hồi tốt. Nhiều bệnh nhân sau ghép có thể mang thai và sinh con khỏe mạnh.

Kết luận

Ghép thận là cánh cửa mở ra cuộc sống mới cho người suy thận giai đoạn cuối. Với chăm sóc đúng cách, tuổi thọ của thận ghép có thể đạt 10–20 năm, thậm chí 30 năm hoặc hơn. Người bệnh hoàn toàn có thể làm việc, sinh hoạt, học tập và tận hưởng cuộc sống bình thường như bao người khác.

Để thận ghép bền lâu, người bệnh cần:

• Tuân thủ thuốc chống thải ghép

• Khám định kỳ

• Kiểm soát huyết áp, đường huyết

• Ăn uống lành mạnh

• Tránh rượu bia, thuốc lá

• Giữ lối sống vận động