Thoái Hóa Đốt Sống Cổ: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Bạn có thường xuyên cảm thấy đau mỏi cổ, vai gáy, đặc biệt sau khi ngồi làm việc với máy tính hoặc sử dụng điện thoại quá lâu? Nếu có, rất có thể bạn đang gặp phải thoái hóa đốt sống cổ – một căn bệnh cơ xương khớp ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại.

Thoái hóa đốt sống cổ không chỉ khiến người bệnh đau nhức, cứng cổ, tê vai tay, mà còn có thể dẫn đến chèn ép dây thần kinh, giảm lưu thông máu lên não, gây chóng mặt, mất ngủ và suy giảm chất lượng cuộc sống.

Tuy nhiên, tin tốt là nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, các phương pháp điều trị và biện pháp phòng ngừa thoái hóa đốt sống cổ hiệu quả, giúp bạn bảo vệ sức khỏe cột sống từ hôm nay.

Tìm hiểu về thoái hóa đốt sống cổ

1. Thoái hóa đốt sống cổ là gì?

Thoái hóa đốt sống cổ (Cervical spondylosis) là một bệnh lý thoái hóa mạn tính của cột sống vùng cổ, xảy ra khi đĩa đệm, sụn khớp và xương đốt sống bị bào mòn theo thời gian. Tình trạng này dẫn đến đau cổ, cứng cổ, tê vai gáy, chóng mặt và trong trường hợp nặng có thể gây chèn ép tủy sống hoặc rễ thần kinh.

Bệnh thường gặp ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là nhân viên văn phòng, lái xe, thợ may, hoặc những người có tư thế làm việc sai kéo dài. Dù là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, thoái hóa đốt sống cổ hoàn toàn có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển.

2. Nguyên nhân gây thoái hóa đốt sống cổ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thoái hóa vùng cổ, bao gồm cả yếu tố tự nhiên và tác động từ lối sống hiện đại.

2.1. Lão hóa tự nhiên

Theo thời gian, đĩa đệm giữa các đốt sống mất dần tính đàn hồi, nước và chiều cao. Sụn khớp cũng mòn đi, khiến các xương ma sát trực tiếp với nhau, gây đau và biến dạng khớp.

2.2. Làm việc sai tư thế

Những người thường ngồi cúi đầu lâu, làm việc với máy tính, điện thoại hoặc lái xe đường dài dễ bị thoái hóa cổ sớm. Tư thế gập cổ về trước làm tăng áp lực lên đốt sống cổ gấp 3–4 lần so với bình thường.

2.3. Chấn thương cột sống cổ

Chấn thương do tai nạn, va đập mạnh hoặc vận động thể thao quá mức có thể làm tổn thương đĩa đệm và sụn khớp, dẫn đến thoái hóa sớm.

2.4. Thiếu chất dinh dưỡng

Thiếu canxi, vitamin D, collagen type II và magie ảnh hưởng đến cấu trúc xương – sụn, khiến cột sống dễ bị thoái hóa.

2.5. Béo phì và ít vận động

Thừa cân gây tăng tải trọng lên cột sống, trong khi ít vận động khiến máu không lưu thông tốt đến mô sụn, làm giảm khả năng tự phục hồi.

Thoái hóa đốt sống cổ là kết hợp nhiều yếu tố, nhưng chủ yếu là tuổi tác và hao mòn cơ học.

3. Triệu chứng của thoái hóa đốt sống cổ

Triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện âm thầm, tăng dần theo thời gian và mức độ thoái hóa.

3.1. Đau và cứng cổ

• Cảm giác đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng cổ, nhất là sau khi làm việc lâu hoặc khi thay đổi thời tiết.

• Cổ cứng, khó quay đầu, cúi hoặc ngửa.

3.2. Đau lan vai gáy, tê tay

• Cơn đau có thể lan ra vai, cánh tay, bàn tay do chèn ép rễ thần kinh.

• Có cảm giác tê, châm chích hoặc yếu cơ tay, đặc biệt khi giơ tay cao hoặc quay đầu.

3.3. Chóng mặt, hoa mắt

• Khi các mạch máu đi qua đốt sống cổ bị chèn ép, người bệnh dễ chóng mặt, ù tai, mất thăng bằng, đặc biệt khi thay đổi tư thế.

3.4. Triệu chứng khác

• Nhức đầu vùng chẩm.

• Mỏi cổ, vai và lưng trên.

• Trong trường hợp nặng, có thể rối loạn cảm giác hoặc liệt nhẹ chi trên.

Triệu chứng của thoái hóa đốt sống cổ

4. Các giai đoạn của thoái hóa đốt sống cổ

Thoái hóa đốt sống cổ thường trải qua 3 giai đoạn:

5. Chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ

Bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng, khám thực thể và hình ảnh học để xác định mức độ tổn thương.

5.1. Khám lâm sàng

• Đánh giá khả năng vận động cổ.

• Kiểm tra phản xạ thần kinh, độ nhạy cảm và sức cơ tay.

5.2. Cận lâm sàng

• X-quang cột sống cổ: phát hiện gai xương, hẹp khe đĩa đệm.

• MRI (Cộng hưởng từ): đánh giá chèn ép tủy, rễ thần kinh.

• CT Scan: giúp quan sát chi tiết cấu trúc xương.

• Điện cơ (EMG): xác định mức độ ảnh hưởng đến dây thần kinh.

6. Điều trị thoái hóa đốt sống cổ

Mục tiêu điều trị là giảm đau, khôi phục chức năng vận động và ngăn ngừa tiến triển bệnh. Phác đồ thường bao gồm thuốc, vật lý trị liệu và thay đổi lối sống.

6.1. Điều trị bằng thuốc

• Thuốc giảm đau, kháng viêm (NSAIDs): như ibuprofen, naproxen, meloxicam.

• Thuốc giãn cơ: tolperisone, eperisone giúp giảm co cứng cơ vùng cổ – vai gáy.

• Thuốc bổ thần kinh: nhóm vitamin B1 – B6 – B12 giúp cải thiện dẫn truyền thần kinh.

• Thuốc tiêm hoặc corticoid: chỉ dùng khi đau nặng, không đáp ứng thuốc uống.

6.2. Vật lý trị liệu

Là phương pháp quan trọng giúp phục hồi vận động và giảm đau lâu dài:

• Chiếu tia hồng ngoại, sóng ngắn hoặc siêu âm trị liệu.

• Kéo giãn cột sống cổ nhẹ nhàng giúp giảm áp lực đĩa đệm.

• Tập các bài vận động cổ – vai gáy dưới hướng dẫn chuyên viên.

6.3. Phẫu thuật

Chỉ định khi có:

• Chèn ép tủy cổ hoặc rễ thần kinh nghiêm trọng.

• Mất cảm giác, yếu cơ, liệt tay.

• Các phương pháp gồm: cắt bỏ gai xương, thay đĩa đệm nhân tạo hoặc cố định đốt sống.

6.4. Các phương pháp hỗ trợ

• Châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt giúp tăng tuần hoàn và giảm co cứng cơ.

• Dưỡng chất hỗ trợ sụn khớp: Glucosamine, Chondroitin, Collagen type II, MSM giúp cải thiện cấu trúc sụn và giảm viêm.

Điều trị thường kết hợp nhiều phương pháp, tùy theo mức độ nặng nhẹ.

7. Bài tập tốt cho người thoái hóa đốt sống cổ

Duy trì các bài tập nhẹ giúp giảm đau, tăng độ linh hoạt cột sống:

• Xoay cổ nhẹ: Ngồi thẳng lưng, xoay cổ chậm sang phải rồi sang trái, mỗi bên 10 lần. Giúp thư giãn cơ cổ.

• Kéo giãn cổ: Ngồi hoặc đứng thẳng, đặt tay phải lên đầu, nghiêng đầu sang phải cho đến khi cảm thấy căng nhẹ ở cổ trái. Giữ 15 giây rồi đổi bên.

• Gập – ngửa cổ: Gập cằm sát ngực, sau đó ngửa ra sau hết mức có thể, mỗi động tác lặp 10 lần.

• Bài tập vai gáy: Nâng vai lên cao rồi thả xuống, xoay vai ra sau theo vòng tròn để tăng lưu thông máu.

Lưu ý: Không tập khi đang đau cấp hoặc có dấu hiệu chèn ép thần kinh.

8. Chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng cho người thoái hóa đốt sống cổ

8.1. Thói quen sinh hoạt

• Tránh cúi đầu lâu khi dùng điện thoại hoặc làm việc.

• Chọn gối ngủ vừa tầm, không quá cao hoặc quá thấp.

• Thường xuyên thay đổi tư thế, tránh ngồi quá 1 giờ liên tục.

• Giữ ấm vùng cổ, đặc biệt khi thời tiết lạnh.

8.2. Dinh dưỡng hỗ trợ xương khớp

• Bổ sung canxi, vitamin D, magie, omega-3 từ cá biển, sữa, rau xanh.

• Tăng cường protein và collagen tự nhiên từ thịt gà, trứng, da cá.

• Hạn chế đồ chiên rán, rượu bia, thuốc lá – những yếu tố thúc đẩy viêm khớp.

9. Biến chứng nếu không điều trị sớm

Nếu thoái hóa đốt sống cổ kéo dài, bệnh có thể gây:

• Chèn ép tủy sống → liệt chi, rối loạn cảm giác.

• Thiếu máu não thoáng qua → chóng mặt, ngất, suy giảm trí nhớ.

• Đau mạn tính kéo dài → ảnh hưởng tâm lý, mất ngủ, stress.

Phát hiện và can thiệp sớm là chìa khóa bảo vệ chức năng cột sống cổ lâu dài.

10. Phòng ngừa thoái hóa đốt sống cổ

• Duy trì tư thế đúng khi làm việc, học tập.

• Tập thể dục hàng ngày với các bài giãn cơ cổ – vai – lưng.

• Tránh mang vác nặng trên vai.

• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm tổn thương cột sống.

11. Câu hỏi thường gặp

1. Thoái hóa đốt sống cổ có chữa khỏi hoàn toàn không?

Bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển nếu điều trị đúng cách.

2. Đau cổ gáy có phải là thoái hóa đốt sống cổ không?

Không phải mọi trường hợp đau cổ gáy đều là thoái hóa. Cần chụp X-quang hoặc MRI để xác định chính xác nguyên nhân.

3. Có nên nắn chỉnh cột sống cổ không?

Chỉ nên thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, bởi thao tác sai có thể gây tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu.

4. Người bị thoái hóa đốt sống cổ nên nằm gối như thế nào?

Gối cao khoảng 10–12 cm, có độ mềm vừa phải và nâng đỡ được đường cong tự nhiên của cổ.

5. Thoái hóa đốt sống cổ có liên quan đến chóng mặt không?

Có. Khi mạch máu đi qua đốt sống cổ bị chèn ép, lượng máu lên não giảm, gây chóng mặt và hoa mắt.

Kết luận

Thoái hóa đốt sống cổ không chỉ là dấu hiệu của tuổi tác mà còn là hệ quả của lối sống sai tư thế và ít vận động. Việc nhận biết sớm, điều chỉnh thói quen, kết hợp thuốc – vật lý trị liệu – dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh giảm đau, duy trì khả năng vận động và ngăn biến chứng thần kinh nguy hiểm.

Hãy chăm sóc cột sống cổ mỗi ngày, bởi đây là trụ đỡ quan trọng cho sức khỏe toàn thân.